Гадаад харилцааны сайд Б.Батцэцэг Бүгд Найрамдах Турк Улсад хийж буй албан ёсны айлчлалын хүрээнд Топкапы ордон музейд зочилж, Монголын Ил Хаант Улсын Газан хааны Тэргүүн сайдаар ажиллаж байсан Рашид ад-Дины бүтээсэн “Судрын чуулган” бүтээлтэй танилцав.
Тулуйн хүү Хүлэгү хааны гуч Ил хаан Газан хаан 1301 онд өөрийн Тэргүүн сайддаа монголчуудын түүхийг нэгэн сударт нийтгэн цуглуулахыг зарлигдаж уг бүтээлийг Рашид ад-Дин монгол, хятад, түрэг, энэтхэг, араб тэргүүтэй олон мэргэд, зурхайчид, түүхчид, эрдэмтдийн хамт 1311 онд бүтээж байсан түүхтэй.
Судрын чуулган зохиол нь нийт 3 хэсгээс бүрэлдэнэ. Эхний хэсэг нь “Тарих-и Мубарек-и Газани” буюу хүн төрөлхтөний үүссэн цагаас эхлэн Газан хааныг хүртэлх түүх юм. Энэ хэсэгт Монгол түмний гарлыг өгүүлсэн Эргүнэ Хунгийн түүх болон Бөртэ чино, Гоо марал, Алунгоо эх, Бодончар, Хотул хаан, Амбагай хаан, Есүхэй баатар зэрэг Чингис хааны дээд өвгүүдийн түүхийн тухай бусад сурвалжид байдаггүй чухал мэдээ баримтуудыг өгүүлдэг.
Монголчуудын үүсэл гарлаас Чингис хааны байлдан дагууллын үеийг хүртэлх түүхийг бичихдээ Монголын нууц товчооны монгол эхийг ашигласан нь тодорхой байдаг. Мөн “Алтан дэвтэр” хэмээх Монгол хаад болон алтан ургийнхан л үзэх эрх бүхий төрийн түүхийн сурвалж бичгийг ашиглан тулгуурлаж бичсэнээ мөн оршил хэсэгтээ өгүүлдэг.
Үүнээс хойшхи үеийн буюу Өгөдэй, Гүюг, Мөнх, Хубилай хаадын хэсгийг бичихдээ Ил хаант улсын ордонд буй Монгол сурвалжуудаас гадна дурьдан буй хаадтай нэг үед амьдарч байсан болон уулзаж учирч явсан амьд гэрчүүдийн амнаас сонссон мэдээнүүдийг өргөнөөр ашигласан байна.
Уг ботийн төгсгөл хэсэгт өөрийн амьдран буй цаг үеийн түүх болох Монголын эзэнт гүрний доторх холбооны улсууд Юань, Алтан Ордон, Цагадай, Хайдугийн улс болон Ил хаант улсын улс төр, эдийн засаг, соёлын амьдралын талаар төрийн архивт буй бичиг хэргүүд болон өөрийн үзсэн харсандаа тулгуурлан бичсэн.
Орчин үеийн түүхийн шинжлэх ухаанд Рашид аддины “Судрын чуулган” зохиолыг дэлхийн түүхэнд анх удаа бичигдсэн “дэлхийн универсал түүх” гэж үздэг.
Д.СОСОРБАРАМ: С.Зориг амиа алдсан хэрэг хамт зүтгэж байсан нөхдийг нь насан туршид нь хардуулж, нулимуулж явдаг тогтолцооны цөм болчихлоо
Ёс зүйн ДЕЛО: Ц.Цэрэнпунцаг Банкны хуулийн төсөл “шахаж”, Б.Лхагвасүрэн Банкны салбарыг ерөнхийлөн мөлхүүлсээр…
И.Мөнхжаргал: Эрх баригчид зөвхөн ялахын төлөө Үндэсний эв нэгдлийг уландаа гишгэж болохгүй
Эдийн засагч Б.Лакшми: Ардчиллын арал гэж сурталчилдаг Монголын төр бизнесүүддээ халдаж, хоёр хөршөөсөө ялгарахааргүй болчихлоо
П.Цагааны "Ачит ихт" компанийн 34 хувийг "Эрдэнэт үйлдвэр" эзэмшинэ
Интерполоор эрэн сурвалжлагдаж байсан иргэнийг "Шувуу" ажиллагааны хүрээнд баривчлан авчирлаа
Засгийн газар "Шинэ хоршоо хөдөлгөөн" өрнүүлэх тухай төслийг хэлэлцэж байна
Олон Улсын Ардчиллын Холбооны ТОГТООЛ – II
"Ажнай" хурууны үзүүр төдийгээр л Л.Оюун-Эрдэнийн шүгэлийг...
Өнөөдөр морь өдөр
"Энэ жил Орбит, Тахилт, Найрамдал, Баянхошууны замыг бүхэлд нь засварлана" гэв
Түүхэн товчоон: Мянга есөн зуун хорин дөрвөн оны Зөвлөлт-Хятадын хэлэлцээр
Үндэсний аудитын газарт 25 бие даагч мөрийн хөтөлбөрөө хүргүүлжээ
“Алтаргана” наадам Булган аймагт болно
Улаанбаатарт 6 хэм дулаан байна
Эсрэг, тэсрэг байр суурь: Н.Алтанхуяг, Д.Цогтбаатар
Нэр дэвшигчдийн “хар зураг” генсекүүдийн ширээн дээр өрөгдөөд эхэлсэн үү
С.Зоригтой хамгийн сүүлд ресторанд уулзсан хүмүүс ам нээгээд эхэллээ
Оюутнуудын дундах "хал цэргийн дэг"
Хүүхэд залуучуудын театр “Хайрыг хайрла” жүжгээр дахин хөшгөө нээнэ4 сар 23. 13:09
Өнөөдөр: Монгол бөхөнгийн өдөр4 сар 23. 12:30
Их Британи Украинд 570 сая еврогийн тусламж үзүүлэхээ амлав4 сар 23. 12:20
О.Батнайрамдал баруун бүсэд ялагдахаар байгаа тул тойрог хайж эхэлжээ4 сар 23. 11:27
АЖНАЙГ АЖИХАД: Амны цавчаачдын толгойлгогч "АЖНАЙ"4 сар 23. 9:43
Монголын баячууд улстөрчдөд дарлуулж байхдаа таарсан увайгүй л дээ4 сар 23. 9:41
“Миний дайсны дайсан бол миний найз”4 сар 23. 7:49
Түүхэн товчоон: Улаанбутангийн тулалдаан4 сар 23. 7:24
Хуулийн сайд асны “шүгэл үлээсэн” дээрэмчин нь “Цагаан Шонхор”-ын Ч.Энхтайван байв4 сар 23. 7:18
Улаанбаатар ба Токио хотын цэвэрлэх байгууламж хэрхэн ажилладаг вэ?4 сар 23. 7:14
Цаг агаарын мэдээ4 сар 23. 7:08
Ж.Соронзонгийн хэргийг давж заалдах шатны шүүхээр дахин хэлэлцүүлэхээр буцааж, шийдвэрлэв4 сар 23. 7:05
С.Зоригийн хэргийн материалыг нууцаас бүрэн гаргахыг шаардав4 сар 23. 6:56
НЭРИЙГ НЬ АШИГЛАГЧ “ЭРЭЭ ЦЭЭРГҮЙЧҮҮД” ЦӨМ С.ЗОРИГИЙГ ТАЙВАН НОЙРСУУЛ…4 сар 22. 10:30
Иргэний шилжилт хөдөлгөөний бүртгэлийг энэ сарын 29-нөөс зогсооно4 сар 22. 10:27
Р.Базарын баривчилгаанаас улс төрийн “үнэр” л ханхийгээд байна даа4 сар 22. 9:10
Нэрд гарсан юмнуудад нэг ч өөдтэй “амьтан” байхгүй4 сар 22. 9:09
АЖНАЙГ АЖИХАД: Монголын төр нүдгүй чихгүй мэт аашилсан Ажнайгийн ноёрхол бол хуулиар халхавчилсан хулгай мөнөөсөө мөн4 сар 22. 8:58
Баабар: Сарлаг нядлах аргачлал4 сар 22. 8:09
Өнөөдөр могой өдөр4 сар 22. 8:07
Долоо хоногийн өрнийн зурхай4 сар 22. 8:04
Сэтгэгдэл (1)
⚠ Анхаар!Та сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууныг баримтална уу. Ёс бус сэтгэгдлийг админ устгах эрхтэй. Мэдээний сэтгэгдэлд Toim.mn хариуцлага хүлээхгүй.
Ашгүйдээ ийм түүхэн сурвалж байдаг нь олз юмдаа. Чингис хаанаа булаалгачихааргүй бас нэгэн баталгаатай. боллоо.