Төв аймгийн Эрдэнэ сумын нутагт байсан шарилын сүм
Гүнжийн сүм Түшээт хан аймгийн Дархан Чин вангийн хошууны нутаг буюу одоогийн Төв аймгийн Эрдэнэ сумын нутагт буй.
Манж Чин улсаас 1696 онд Дархан Чин вангийн хошууны дээд өвөг Балдандоржийн хүү Дондовдоржид Энх-Амгалан хаан гүнжээ хатан болгон өгчээ. Үүнээс хойш уг хошууны ноён Манжийн эфү болсон юм. Дондовдорж ван Манж гүнжтэйгээ олон жил амьдарч хожим түүнийг нас барсан хойно Манжийн хааны зарлигаар Баруун баян хэмээх одоогийн Төв аймгийн Эрдэнэ сумын нутагт үзэсгэлэнт уулын энгэрт нэгэн сүм барьж, тэр сүмийн хүлэмжинд шарилыг нь оршуулжээ. Улмаар тус хошуунаас нэг хэсэг отог таслан уг сүмийг тахиулснаар тэднийг “сүмчин” отог хэмээн нэрлэж, сүмийг Гүнжийн сүм гэх болсон ажээ. Уг сүмийн лам нар нь хурал хурж, сүмээ тахин шүтэж, эрчүүд \харчууд\ нь сүмийн мал, тарианы ажлыг эрхэлж өөр алба үздэггүй дархан эрхтэй отог байв.
Гүнжийн сүмийн бүх эд хогшил, бусад зүйл цөм удтал хадгалагдаж байгаад 1938-1942 онд сүйтгэгджээ. Өдгөө зөвхөн хэрмэн дотрох гол сүм, гадна талын харгалзагчийн байшин, цамхаг, 1740 онд бариулсан Хичээнгүй Амирлангуй гүнжийн шарилын хөшөө зэрэг байгаа болно. 1949 онд Монголын Шинжлэх Ухааны хүрээлэн гүнжийн булшийн орчимд малтлага хийж газар дорх шарилын байшинг олжээ. Урьд өмнө нь тоногдсон булшнаас цагаан зандан авс, чулуун хайрцаг сэлт олджээ. Гүнжийн сүм нь XVIII зууны үеийн Монголын уран барилгын хийгээд Монголын эд өлгийн чухал дурсгал юм. Энэ дурсгалыг 1971 онд БНМАУ-ын Сайд нарын Зөвлөлийн 420-р тогтоолоор улсын хамгаалалтанд авчээ. 1990-ээд оноос тус сүмд ШУА-ийн Түүхийн хүрээлэн, Төв аймгийн орон нутгийг судлах музей тандалт судалгааг хийжээ. (С.Чулуун, Н.Маралмаа)
Ашигласан ном зохиол
Ц.Дамдинсүрэн. Гүнжийн сүм. Археологийн судлал. Т.II. УБ.,1961.
Ж.Өлзий. Монголын дурсгалт уран барилгын түүхээс. УБ.,1992.
Түүхэн товчоон:Юйшитай (御史臺) (яам)
Түүхэн товчоон:Эетэй засгийн хошуу (Түшээт хан аймаг)
Түүхэн товчоон:ЭНХБАЯР Намбарын
Түүхэн товчоон: Ярлык
"Үндэсний Алтан цомын төлөөх" шигшээ барилдаанд Говьсүмбэр аймгийн баг шөвгийн дөрөвт шалгарлаа4 сар 19. 0:50
“Төв цэнгэлдэх хүрээлэн” ХХК-ийн гүйцэтгэх захирлаар Ж.Энхжаргаланг томиллоо4 сар 18. 22:15
Дээд боловсролын байгууллагад оюутан элсүүлэх босго оноог 420 болголоо4 сар 18. 21:25
Төв цэнгэлдэх хүрээлэнг 100 хувь нийслэлийн эзэмшилд авлаа4 сар 18. 21:02
Дээд шүүх Т.Бадамжунайн хэргийг тусгаарлах шаардлагагүй гэж үзжээ4 сар 18. 10:55
“Хөгшин” улс төрчдийн "сав" хальсан толхилцоон4 сар 18. 10:29
Цасан болон шороон шуурга шуурна4 сар 18. 10:01
Ц.Туваан: Эмийн салбарт ашиг сонирхлын хамаарал, “цус ойртолт” хэрээс хэтэрч, бүртгэл, хяналт нь бүр дампуурсан байна4 сар 18. 9:33
ЦАГ АГААР: Бусад нутгаар хур тунадас орохгүй4 сар 18. 9:07
Д.Ганбаяр: Иргэний болон улс төрийн эрхийг эдлүүлж чадахгүй бол гадагшаа дүрвэх иргэд их байна4 сар 18. 9:02
Арабын Нэгдсэн Эмиратад сүүлийн 75 жилд үзэгдээгүй их хур тунадас унаснаас Дубай хот үерт автав4 сар 18. 9:00
Эрдэнэтийн овоолгуудыг “…Үүсмэл орд”-ын заалт нь одоогийн эзэмшигчдэд үлдээх үү?!4 сар 18. 8:57
Хуульч П.Эрхэмбаяр: Р.Базарыг сүр хүчтэй саатуулахдаа иргэний жам ёсны эрхээс эхлээд олон хууль зөрчлөө4 сар 18. 8:55
Прокурорууд “...Хөгжлийн банкны хэргээс томчууд нь мултарчихлаа” хэмээн шүүхийн шийдвэрүүдийг бүхэлд нь эсэргүүцэхээр болжээ4 сар 17. 16:38
2024 оны УИХ-ын сонгуульд бие даан нэр дэвшигчийн үүрэг хариуцлага4 сар 17. 16:37
Сагсан бөмбөгийн 3х3 шигшээ баг тамирчдыг “Go Mongolia” элчээр өргөмжиллөө4 сар 17. 16:31
"Ногоон автобус"-ны гэх хэргийн шүүх хуралдааныг ирэх долоо хоногийн лхагва гарагт товлов4 сар 17. 16:23
2024 оны эхний улирлын байдлаар уул уурхайн олборлолт 641,6 тэрбум төгрөгөөр өслөө4 сар 17. 16:13
Нийслэл дотооддоо 500 тэрбум төгрөгийн бонд гаргаж, 150 тэрбумаар хотын авто замыг засварлана4 сар 17. 16:10
“Сүү” хөтөлбөрийг ирэх сарын 1-нээс эхлүүлэхээр төлөвлөж байна4 сар 17. 15:58
Дорноговьд 11 настай охиныг хулгайлж, амийг нь бүрэлгэсэн шүүгдэгч Г.Гантулгад бүх насаар нь хорих ял оногдуулав4 сар 16. 17:00
БНСУ-д хууль бусаар оршин суугаа гадаад иргэдийг буцаах, дахин нэвтрүүлэхгүй байх арга хэмжээг авч эхэлжээ4 сар 16. 8:41
“Facebook” дэх мэдээний линкийг хориглосноор хуурамч мэдээллийн эргэлт нэмэгдэж байна4 сар 16. 8:38
Т.Чимгээ: Эрүүдэн шүүгдсэн, үлдсэн насныхаа доромжлол, үр хүүхдийнхээ амь насны төлөөсийг Төрөөс нэхэмжилж байна4 сар 16. 8:12
“Ачит Ихт”-ийг нэгжсэн үндэслэл нь нуусан татвартай холбоотой юу, аль эсвэл Америк, Сингапур дахь хауснууд уу?!4 сар 16. 8:10
Ашигт малтмалтай холбоотой үйл ажиллагаанд хяналт шалгалт хийх УИХ-ын түр хороог Ц.Цэрэнпунцаг даргална4 сар 16. 7:52
Улаанбаатарт өдөртөө +17...+19 градус дулаан байна4 сар 16. 7:47
Зурхай: Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулбал нас уртадна4 сар 16. 7:45
Ганданд шавилан сууж буй хүүхдүүд бэлгийн хүчирхийлэлд өртсөн гэх хэргийг прокурорын байгууллагад шилжүүлжээ4 сар 15. 12:31
"Алтайн хүдэр" ХХК-ийн гүйцэтгэх захирал Х.Бат-Эрдэнээс тайлбар мэдүүлэг авч байна4 сар 15. 12:21
“Ажнай” Д.Бат-Эрдэнийн хэргийг "хэн" хаацайлаад байна вэ4 сар 15. 10:38
Хуульч Х.Номингэрэл: Х.Булгантуяа сайдын “Гадагшаа гарсан иргэдээ Монголд авчирч ажиллуулна” гэдэг хүний эрхийг зөрчсөн мэдэгдэл4 сар 15. 9:02
Манай эрх баригчид цусаараа биш бодлогоороо өрсөлддөг болмоор байна4 сар 15. 9:00
О.Номинчимэг: Шархад, Да хүрээ зах орчимд автомашин, сэлбэгийн худалдаа эрхэлдэг иргэн, ААН-үүдийг нүүлгэнэ4 сар 15. 8:18
УКРАИН ЯЛАГДВАЛ ЮУ БОЛОХ ВЭ?4 сар 15. 7:56
Х.Баттулгыг Орост “дуудсан” уу4 сар 15. 7:47
“ШИНЭ БООЛЧЛОЛ”-ЫН ЗАМААР ЭРГЭЛДСЭН САМУУН 30 ЖИЛИЙГ ӨӨРЧЛӨХ ҮҮ?4 сар 15. 7:35
Г.Занданшатар: Газрыг гадаадын иргэнд 100 жилээр эзэмшүүлэх хуулийн заалт Монгол Улсын ямар ч хуульд байхгүй боллоо4 сар 15. 7:31
УИХ-ын гишүүд өнгөрсөн дөрвөн жил тойрогтоо хэр ажилласныг дүгнэнэ4 сар 15. 7:28
Ц.Элбэгдорж: “Эрдэнэт”-ийн 49 хувийг авсан схемийг Монголбанкны ерөнхийлөгч байсан Н.Золжаргалаас асуу л даа4 сар 15. 7:26
Сэтгэгдэл (0)
⚠ Анхаар!Та сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууныг баримтална уу. Ёс бус сэтгэгдлийг админ устгах эрхтэй. Мэдээний сэтгэгдэлд Toim.mn хариуцлага хүлээхгүй.