.gif)
Булган аймгийн төвд байсан буддын шашны хийдТүшээт хан аймгийн Дайчин Чин вангийн хошууны нутаг буюу одоогийн Булган аймгийн төв Булган уул, Гурван Ачуут гол хэмээх газар Манжийн Энх-Амгалангийн хорин дөрөвдүгээр /1685/ онд байгуулагджээ. Тус хийд нь 27 дацан, 30 орчим дуган, жас, 1500 орчим лам хуврагатай, Ар Монголын шашин мөргөл, худалдааны томоохон төв болж байсан.
Тус хийдэд 1693 онд Дашпэлжээ аймаг, 1697 онд Самданчойлин аймаг 1709 онд Пунцагтуваанлин аймаг, 1721 онд Дашчойлон аймаг, 1733 онд Дашчойнхорлин аймаг, 1807 онд Гиваапэлжээ аймаг, 1830 онд Дондовлин, Чойнхорлин хоёр аймаг, 1892 онд Онгаддаржаалин аймаг тус тус байгуулагджээ. Харин 1749 Жанчивлан дацан, 1779 онд Цанид дацан, 1788 онд Мамба дацан, 1796 онд Пунцаггэжээ дацан, 1803 онд зүүн жүд дацан, 1807 онд Зурхай дацан, 1866 онд Гандандамбаалин сүм, 1871 онд Гүнрэг дацан, 1873 онд баруун Жүд дацан, 1913 онд Үржиндэчлин дацан байгуулагдсан.
Эдгээрт цаг цагийн олон хурал хурахын дээр хавар намар хоёр цагийн аграмбын дамжаа, найман хоног жасаа хурал хурна. Харин Зурхайн дацанд олон зүйлийн хурал цаг цагт хурахын дээр жасаа хурал нэг зуун тавин хоног, Зээрэмбийн мяндагийн дамжаа зургаа хоног хурна. Мөн 1876 онд Диваажин буюу Жаргалын орон гэдэг нэртэй сүмийг хиймэл уулан дээр байгуулж, 1904 онд сүрлэг үзэсгэлэнтэй цагаан суврагыг бүтээжээ.
Үүнээс гадна тус хийдэд орос, хятад, монгол худалдаачдын худалдааны нэлээд том төв байв. Дайчин вангийн хүрээ нь хүн ард олонтой хөл хөдөлгөөнтэй багагүй хот байсан тухай XIX зууны эцэс, ХХ зууны эхээр тус нутгаар дайрч гарсан худалдаачид, жуулчдын тэмдэглэлд бичсэн байна. 1937 онд тус хийдийг нураан зарим барилга дацанг сургууль, авто бааз, агуулах зэрэгт ашиглах болсон ба 1990 оноос дахин хурал номын үйл ажиллагааг сэргээн, сүм хийдийг барьж байгуулж, Диваажингийн сүмийг сэргээн засварлаж байна. (С.Чулуун, Н.Маралмаа)
Үндсэн мэдээлэл:
| Адил утгатай үг | Дашчойнхорлхүндэвлин сүм |
| Хамаа бүхий үг | Хошой чин вангийн зэрэг Цэрэндорж, Ачуут гол |
| Төрөл | Шашин |
| Цаг үе | XVIII-XX зуун |
| Хэний хаанчлалын үед | Манжийн Энх-Амгалан |
| Сүмийн онцлог | ХХ зууны эхний байдлаар Ар Монголын шашин мөргөл, худалдааны томоохон төв болоод байлаа. |
| Байгуулагдсан он | 1685 |
| Үйл ажиллагаа нь зогссон | 1937 |
| Хаана байсан | Булган аймгийн төв |
| Сүмийг байгуулсан хүн | Төрийн бэйл Чумчигнамжил |
Ашигласан ном зохиол
- Ж.Болдбаатар. Булган аймаг. 1988. Булган хот.
- Монгол нутаг дахь түүх соёлын дурсгал. УБ.,1999.
- МУТТА.Ф-А-3.Д-1.ХН-1121.тал 3-6.
Т.Аюурсайхан, Б.Ганхуяг нарын 11 хүнд холбогдох нүүрсний хэргийн урьдчилсан хэлэлцүүлгийн шүүх хурал маргааш болно
Түүхэн товчоон: Есөнтөмөр хаан
Түүхэн товчоон: Чингис хааны гуравдугаар ордны их хатан Есүй
Түүхэн товчоон: Дайчин засгийн хошуу (Сайн ноёны аймаг)
Хан-Уул дүүргийн 18-р сургуулийн 21 сурагч бөөлжиж, суулгасан байдалтай эмнэлэгт хүргэгджээ
Сэрэмжлүүлэг: Гарцаар гарч байсан 12-13 насны 2 хүүхэд авто осолд өртөж, нэг нь нас баржээ
Мандал сумын засаг даргын орлогч Л.Мөнхбатад Өмнөд Солонгосын шүүхээс 5 жилийн хорих ял оноожээ
Гурван настай хүүг зодсон Э залилангийн хэргээр 9 жилийн ял сонсоод давж заалджээ
Нийслэлийн улсын бүртгэлийн газрын үйлчилгээний хоёр цэг бямба гарагт ажиллана
Бумбатын рашааны 44.1 га газрыг орон нутгийн тусгай хамгаалалтад авлаа
Дахин боловсруулах үйлдвэрлэгчийнх хийх ажил уу эсвэл иргэдийнх үү
ХНХЯ: Цалин, тэтгэврийн нэмэгдэлд иргэд олон нийт ам сайтай байна
ЦЕГ: 23 дугаар сургуулийн ариун цэврийн өрөөнд “Хяналтын камер байршуулсан байна” гэх мэдээллийг шалгаж байна
Төрийн банк: “Мөрөөдлөө хадгалъя-2023” хадгаламжийн урамшуулалт аяны 2 дахь тохирлын эзэд тодорлоо
Баянхонгор аймагт ингэний 30-40 ферм байгуулахад Ерөнхий сайдаас дэмжлэг хүслээ
Адуундаа яваад сураггүй болсон иргэнийг 9 өдөр эрэн хайж, ар гэрийнхэнтэй нь зөвшилцөж эрлийг зогсоолоо
Дагуул хот, эдийн засгийн тусгай бүсийг хөгжүүлэх чиглэлээр Тяньжин хоттой хамтран ажиллана
Ардчилсан эмэгтэйчүүдийн холбооны ерөнхийлөгчид нэр дэвшигчид
III эмнэлэг 40 саяын өртөгтэй хөлдөөж, засах эмчилгээг нэвтрүүллээ
Өвөлжилтийн бэлтгэл 87 хувьтай байна
Шойгу Тегеранд айлчилж, Ираны армийн командлалын төлөөлөгчидтэй уулзав 
"БЗД-ийн Засаг дарга Н.Баярмөнхийн ТҮЦ-ийн ачлага хийлгэхээр явуулсан нүүрээ халхалж, маск зүүсэн хүмүүс нь биднийг харанхуй газар аваачаад заналхийлсэн"
АТГ: Авлигыг мэдээлэх тусгай дугаараар 259 дуудлага хүлээн авчээ
Монгол Улсын Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх Япон Улсын Ерөнхий сайд Ф.Кишидатай уулзав
С.Баярцогт: Би ганцхан газар шалгагдаагүй. Монголд, Швейцарьт, Хонгконгт, Австралид гээд олон хүчний байгууллагын шалгалтад ороод гарсан
"Д.Мөнх-Эрдэнийн хувийн байдалтай холбоотой асуудлыг дэлгэнэ"
С.Баярцогт: АН-ын дэд дарга нар Сүүдрийн Засгийн газрын хэмжээнд үйл ажиллагаа явуулж байгаа
Бямба гарагт төв талбайд шүдний эмнэлгүүд ажиллана
Ким Чоль Сан: БНСУ-ын хил дээрээс иргэдийг буцааж буй асуудалд онцгойлон анхаарч, хүмүүнлэгийн үүднээс хандаж ажиллана
Уулын Карабахын эрх баригчид гал зогсоохоо мэдэгдэв
Төрийн үйлчилгээг хүргэхэд давхардал үүсгэхгүй байх, мэдээллээр хангаж ажиллах үүрэг өглөө9 сар 21. 10:57
GS 25 дэлгүүрийн үүдэнд гаднаа ил харагдах гэмтэл, шархгүй хүн нас барсан байжээ9 сар 21. 10:42
ОБЕГ: Согтуугаар гүүрнээс унаж голын усанд живсэн иргэнийг эрэн хайх ажил үргэлжилж байна9 сар 21. 10:11
Согтуугаар тээврийн хэрэгсэл жолоодсон 92 зөрчил илрүүлжээ9 сар 21. 10:05
Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх НҮБ-ын индрээс Монгол Улсын байр суурийг илэрхийллээ9 сар 21. 9:45
Коронавирусын шинэ омог “Пирола”-гийн гол онцлогийг нэрлэв9 сар 21. 8:52
BLOOMBERG: "G-7"-ийн орнууд Украины мөргөлдөөн дахин 6-7 жил үргэлжилж магадгүй гэжээ 9 сар 21. 7:30
Төлөөлөгчдийн танхим Зеленскийгээс АНУ-гийн үзүүлсэн тусламжийн тайланг нэхнэ9 сар 21. 7:25
Монголын хоёр тамирчин өнөөдөр алтан медалийн төлөө барилдана9 сар 21. 7:05
Т.Аюурсайхан, Б.Ганхуяг нар юу хэлэв9 сар 21. 7:04
Монголчууд минь, хэдүүлээ ядаж ажил хийдэг болъё9 сар 21. 7:02
Гавьяат тамирчин Д.Отгонжаргал дэлхийгээс 3 дахь медалиа хүртлээ9 сар 21. 7:01
Цаг агаар: Зүүн аймгуудын нутгийн өмнөд хэсгээр бороо орно9 сар 21. 7:00
Д.Батжаргал: Хатуухан хэлэхэд, нэн тэргүүнд айл өрхийн болон аж ахуйн нэгжийн хогны хураамжийг нэмэх хэрэгтэй9 сар 21. 7:00
Facebook
Twitter
Youtube
Сэтгэгдэл (0)
⚠ Анхаар!Та сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууныг баримтална уу. Ёс бус сэтгэгдлийг админ устгах эрхтэй. Мэдээний сэтгэгдэлд Toim.mn хариуцлага хүлээхгүй.