.gif)
Чингис хааны гуравдугаар ордны их хатан.Есүй хатан бол Чингис хааны гуравдугаар ордны их хатан бөгөөд Чингис хаанд зөв бодлогыг тогтооход чухал мэргэн бодлого өргөж явсан ухаалаг хатных нь нэг байжээ. 1202 онд Чингис хаан олон жил өстөн болж явсан Татар аймгийг байлдан тогтоохоор Далан нөмрөгөс гэдэг газар ихэд байлдаж Татар аймгийг ялав. Тэгээд Татарын Их Цэрэний охин Есүйг хатан болгож авчээ. Есүй хатан уул нь хүний гэргий болсон байв. Түүний нөхрийг Чингис хаан муу санаа өвөрлөж байна хэмээн нүднээс далд болгон хөнөөсөн боловч Есүй хатан өс үл санаж, Чингис хааны Монгол туургатныг нэгтгэх үйлсэд зүтгэжээ. 1219 онд Чингис хаан Сартуул иргэнийг дайтахаар мордох гэж байгаа үед Есүй хатан төв ёсоор залгамжлагчийг сонгох асуудлыг дурдан гаргаж хэдэн хөвгүүдийнхээ дундаас аль нэгийг нь хаан сууринд нэр заах хэрэгтэй хэмээн зөвлөжээ. Чингис хаан Есүй хатны дурдлагаар гуравдугаар хөвгүүн Өгэдэйг залгамжлагчаар сонгосон билээ. Энэ бол Монгол улс үндэстний бадран мандах ба бууран доройтохтой холбогдсон чухал асуудал байсан юм.
1225 онд Чингис хаан их цэрэг дайчлан Тангуд улсыг байлдахаар явах үед хатнаасаа Есүй хатныг дагуулан явжээ. Есүй хатан улс төрийн арга бодлого өргөж, цэрэг дайны бодлогыг тогтооход дотно зөвлөгчийн үүргийг гүйцэтгэж байв. Тангудыг дайлах аяны дунд Чингис хаан ан ав хийж байгаад хүлэг мориноосоо унаж бие лагшин нь чилээрхсэн үед дэргэд нь сайтар асарч сувилсан бөгөөд өмнөөс нь арга ухаан өргөж байжээ. Чингис хааныг нас нөгчих үед хатдаас Есүй хатан дэргэд нь байж ясыг нь барьжээ. Есүй хатан цэрэг жанждын хамтаар Чингис хааны алтан хүүрийг эх нутагт нь авчирч оршуулахад чухал үүрэг гүйцэтгэсэн байна. (А.Пунсаг)
Үндсэн мэдээлэл:
| Адил утгатай үг | Гуравдугаар ордны хатан |
| Хамаа бүхий үг | Их Монгол улс, Чингис хаан, Татар |
| Төрөл | Түүхэн хүн |
| Цаг үе | Их Монгол улс |
| Хэний хаанчлалын үед | Чингис хаан |
| Салбар, чиглэл | Түүх |
| Өөр нэр (цол, сүмийн цол, хоч нэр гэх мэт) | Гуравдугаар ордны хатан |
| Хүйс | Эм |
| Овог, аймаг | Татар |
| Төрсөн газар | Хөлөн нуур |
| Албан тушаал | Гуравдугаар ордны хатан |
| Гэр бүл (Эцэг, өвөг эцэг, эх, нагац өвөг, хадам эцэг, хүргэн, эхнэр, нөхөр, хүү охин гэх мэт) | Эцэг нь Татарын Их Цэрэн, охин дүү нь Есүгэн |
Ашигласан ном зохиол
- Лу.Алтан товч, УБ., 1990
- Монголын нууц товчоон
- Судрын чуулган (монгол хэлээр)
- Юань улсын судар (хятад хэлээр)
Т.Аюурсайхан, Б.Ганхуяг нарын 11 хүнд холбогдох нүүрсний хэргийн урьдчилсан хэлэлцүүлгийн шүүх хурал маргааш болно
Түүхэн товчоон: Есөнтөмөр хаан
Түүхэн товчоон: Дайчин засгийн хошуу (Сайн ноёны аймаг)
Түүхэн товчоон: Гэлэгдоржийн Дэмид
Хан-Уул дүүргийн 18-р сургуулийн 21 сурагч бөөлжиж, суулгасан байдалтай эмнэлэгт хүргэгджээ
Сэрэмжлүүлэг: Гарцаар гарч байсан 12-13 насны 2 хүүхэд авто осолд өртөж, нэг нь нас баржээ
Мандал сумын засаг даргын орлогч Л.Мөнхбатад Өмнөд Солонгосын шүүхээс 5 жилийн хорих ял оноожээ
Гурван настай хүүг зодсон Э залилангийн хэргээр 9 жилийн ял сонсоод давж заалджээ
Нийслэлийн улсын бүртгэлийн газрын үйлчилгээний хоёр цэг бямба гарагт ажиллана
Бумбатын рашааны 44.1 га газрыг орон нутгийн тусгай хамгаалалтад авлаа
Дахин боловсруулах үйлдвэрлэгчийнх хийх ажил уу эсвэл иргэдийнх үү
ХНХЯ: Цалин, тэтгэврийн нэмэгдэлд иргэд олон нийт ам сайтай байна
ЦЕГ: 23 дугаар сургуулийн ариун цэврийн өрөөнд “Хяналтын камер байршуулсан байна” гэх мэдээллийг шалгаж байна
Төрийн банк: “Мөрөөдлөө хадгалъя-2023” хадгаламжийн урамшуулалт аяны 2 дахь тохирлын эзэд тодорлоо
Баянхонгор аймагт ингэний 30-40 ферм байгуулахад Ерөнхий сайдаас дэмжлэг хүслээ
Адуундаа яваад сураггүй болсон иргэнийг 9 өдөр эрэн хайж, ар гэрийнхэнтэй нь зөвшилцөж эрлийг зогсоолоо
Дагуул хот, эдийн засгийн тусгай бүсийг хөгжүүлэх чиглэлээр Тяньжин хоттой хамтран ажиллана
Ардчилсан эмэгтэйчүүдийн холбооны ерөнхийлөгчид нэр дэвшигчид
III эмнэлэг 40 саяын өртөгтэй хөлдөөж, засах эмчилгээг нэвтрүүллээ
Өвөлжилтийн бэлтгэл 87 хувьтай байна
Шойгу Тегеранд айлчилж, Ираны армийн командлалын төлөөлөгчидтэй уулзав 
"БЗД-ийн Засаг дарга Н.Баярмөнхийн ТҮЦ-ийн ачлага хийлгэхээр явуулсан нүүрээ халхалж, маск зүүсэн хүмүүс нь биднийг харанхуй газар аваачаад заналхийлсэн"
АТГ: Авлигыг мэдээлэх тусгай дугаараар 259 дуудлага хүлээн авчээ
Монгол Улсын Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх Япон Улсын Ерөнхий сайд Ф.Кишидатай уулзав
С.Баярцогт: Би ганцхан газар шалгагдаагүй. Монголд, Швейцарьт, Хонгконгт, Австралид гээд олон хүчний байгууллагын шалгалтад ороод гарсан
"Д.Мөнх-Эрдэнийн хувийн байдалтай холбоотой асуудлыг дэлгэнэ"
С.Баярцогт: АН-ын дэд дарга нар Сүүдрийн Засгийн газрын хэмжээнд үйл ажиллагаа явуулж байгаа
Бямба гарагт төв талбайд шүдний эмнэлгүүд ажиллана
Ким Чоль Сан: БНСУ-ын хил дээрээс иргэдийг буцааж буй асуудалд онцгойлон анхаарч, хүмүүнлэгийн үүднээс хандаж ажиллана
Уулын Карабахын эрх баригчид гал зогсоохоо мэдэгдэв
Төрийн үйлчилгээг хүргэхэд давхардал үүсгэхгүй байх, мэдээллээр хангаж ажиллах үүрэг өглөө
GS 25 дэлгүүрийн үүдэнд гаднаа ил харагдах гэмтэл, шархгүй хүн нас барсан байжээ9 сар 21. 10:42
ОБЕГ: Согтуугаар гүүрнээс унаж голын усанд живсэн иргэнийг эрэн хайх ажил үргэлжилж байна9 сар 21. 10:11
Согтуугаар тээврийн хэрэгсэл жолоодсон 92 зөрчил илрүүлжээ9 сар 21. 10:05
Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх НҮБ-ын индрээс Монгол Улсын байр суурийг илэрхийллээ9 сар 21. 9:45
Коронавирусын шинэ омог “Пирола”-гийн гол онцлогийг нэрлэв9 сар 21. 8:52
BLOOMBERG: "G-7"-ийн орнууд Украины мөргөлдөөн дахин 6-7 жил үргэлжилж магадгүй гэжээ 9 сар 21. 7:30
Төлөөлөгчдийн танхим Зеленскийгээс АНУ-гийн үзүүлсэн тусламжийн тайланг нэхнэ9 сар 21. 7:25
Монголын хоёр тамирчин өнөөдөр алтан медалийн төлөө барилдана9 сар 21. 7:05
Т.Аюурсайхан, Б.Ганхуяг нар юу хэлэв9 сар 21. 7:04
Монголчууд минь, хэдүүлээ ядаж ажил хийдэг болъё9 сар 21. 7:02
Гавьяат тамирчин Д.Отгонжаргал дэлхийгээс 3 дахь медалиа хүртлээ9 сар 21. 7:01
Цаг агаар: Зүүн аймгуудын нутгийн өмнөд хэсгээр бороо орно9 сар 21. 7:00
Д.Батжаргал: Хатуухан хэлэхэд, нэн тэргүүнд айл өрхийн болон аж ахуйн нэгжийн хогны хураамжийг нэмэх хэрэгтэй9 сар 21. 7:00
Facebook
Twitter
Youtube
Сэтгэгдэл (0)
⚠ Анхаар!Та сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууныг баримтална уу. Ёс бус сэтгэгдлийг админ устгах эрхтэй. Мэдээний сэтгэгдэлд Toim.mn хариуцлага хүлээхгүй.