Чингис хааны хорчи ноёдын нэг бөгөөд сурвалж бичигт Чормаган ба Чормагун гэж тэмдэглэдэг. Ойрхи болон Бага Ази дахь нутагт томилогдсон анхны монгол захирагч билээ.
1218-1223 онд Хорезмын улсыг эзлэхэд оролцож Зэв, Сүбэдэй нарын хамт Кавказ хийгээд Оросын тал нутагт дайран орж Кипчакуудын эсрэг дайтаж байв. 1219 онд Чингис хааны зарлигаар 30.000 цэрэг дайчлан холын аянд мордож мөхсөн төрөө дахин сэргээхээр тэмцэж байсан Желаладдин султаныг даран сөнөөх үүрэг хүлээжээ. Иранд цэрэглэн орж, түүний хүчийг сулруулж чадсан тул Өгэдэй хаан ихэд сайшаасан байна.
Чормаган урт хугацаагаар Баруун Азид суун 1232-1233 оны хооронд Кликийн Армянийг байлдан эзлэв. Дундад Азийн оронд ерөнхий захирагч болжээ. 1235 онд Их хуралдай Хархорумд хуралдаж Бат тэргүүтэй “Ахмад хөвгүүдийн аян дайн”-ыг эхлүүлэхээр тогтов. Энэ үед Чормаганыг Перс нутгийг эрхшээлдээ оруул хэмээн томилов. Чормаган Персийн Фарс, Керман мужуудыг эзлэн 1235-1236 онд Исфаханыг буулган авчээ.
1236-1239 онд Гүржийн вант улсыг дагаар оруулж, Их Армянийг эрхшээлдээ оруулсан байна. Ийнхүү Их Армяний Ани, Карс хотууд Чормаганы мэдэлд шилжжээ. Тэрбээр олон хотыг эзлэн авч Монголын эзэнт гүрний харьяанд нэгтгэсэн байна. Харин нэгэн тулалдаанд сонсголгүй болсон учир түүний тушаалыг Байжу ноён залгамжлан авчээ. Мөнх хааны үед Чормаган ба Байжу (Чормаганы хүү) нар 1253-1258 он хүртэл Хүлэгү ба Сүбэдэй нарын удирдсан их цэрэгт туслан Иран, Иракийг эзлэх дайнд оролцож явжээ. (Л.Ганбат)
Ашигласан ном зохиол
Д.Баярсайхан. Хүлэгү хаанаас Абу Са’ид хүртэл, УБ., 2016
На. Алтаншаа. Монголчуудын өчигдөрийн мөр. Хөх хот, 1993
Нум сумтан ард түмнүүдийн түүх. Орч: Д.Баярсайхан, Д.Анхбаяр. УБ., 2010
Х.Шагдар. Монголчуудын аян дайн, цэргийн урлагийн түүх (XIII зуун). Боть I, II. УБ., 2000
Сэтгэгдэл (0)
⚠ Анхаар!Та сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууныг баримтална уу. Ёс бус сэтгэгдлийг админ устгах эрхтэй. Мэдээний сэтгэгдэлд Toim.mn хариуцлага хүлээхгүй.