Түүхэн товчоон: Энх ургийн гэрээ ~ TOIM.MN

Хүннү-Хан улсын хооронд байгуулагдсан найрамдлын гэрээ. Хүннү улсын хөрш улс орнуудтай харилцах гадаад харилцааны нэгэн арга хэлбэр, энх тайвнаар зэрэгцэн орших утга агуулгатай гэрээ.

Хүннү улс улам хүчирхэгжин бэхжихийн хэрээр Хан улс тэднийг зэвсгийн хүчээр дийлэхгүй гэдгээ ухаарч эв найрамдлын гэрээ хэлэлцээр байгуулан энх тайвнаар зэрэгцэн орших арга замыг эрэлхийлж эхэлжээ. Ингэснээр Хятадын Хань улс Хүннүг Төв Азийн хамгийн хүчирхэг улс гэдгийг аргагүйн эрхэнд хүлээн зөвшөөрч НТӨ 198 онд хятадаар “хэцин” буюу энх ургийн гэрээ анх байгуулагдсан түүхтэй. НТӨ 162 онд Хан улсын Сяо-Вэньди хаан Хүннүгийн Лаошан шаньюйд илгээсэн захидалдаа “Цагаан хэрэмнээс хойших нум агсагчдын улс нь Шаньюйн зарлигийг дагаж, Цагаан хэрэмнээс урагших түшмэдийн бүс, малгай өмсөгчид суудаг орон нь харин надад захирагдана... Хан улс, Хүннү хоёр бол мөр зэрэгцэх хүчирхэг хөрш улсууд юм” хэмээн дурдсан нь НТӨ 198 онд байгуулсан гэрээний эхийн хэсэг мөн гэж Г.Сүхбаатар үзсэн байдаг.

НТӨ 201 онд Хүннү-Баруун Хан улсын хооронд болсон тулалдаанд Баруун Хан улсын хаан ялагдал хүлээжээ. Хан улсын хаан Хүннүгийн Модунь шаньюйд ураг холбон найрамдлын гэрээ байгуулах амлалт өгснөөр уг гэрээ байгуулагджээ.

НТӨ 198 онд Хан улсын хаан Лю Бан өөрийн түшмэлээр Хүннүгийн Модунь шаньюйд ордны сайд ноёны охиныг гүнж хэмээн их бэлэг сэлттэй хүргүүлж, энх ургийн гэрээг байгуулжээ. НТӨ 179 онд Хан улсын шинэ хаан Сяо Вэньди Хүннү-Хан улсын хооронд байгуулагдсан энх ургийн гэрээг сэргээн баталсан байна.

Эл гэрээг байгуулагч хоёр тал харилцан хүлээн зөвшилцсөн хэд хэдэн зүйлийн дотор Хан улсын хааны гүнжийг Хүннүгийн шаньюйд хатан болгон илгээх, жилд хэд хэдэн удаа Хан улсаас Хүннүд тодорхой хэмжээний бөс торго, дарс сархад, хүнсний зүйл зэрэг янз бүрийн зүйлээс бүрдсэн бэлэг сэлт барьж байх, “Хүннү бол Хан улстай эн зэрэгцэхүйц улс мөн” гэж хүлээн зөвшөөрөх, нөгөө талаар Хүннү нар өөрийн зүгээс хүлээх үүрэг болгож Хан улсыг үл довтлох зэрэг заалт орсон байжээ. Энэхүү гэрээ зарим үед тасалдаж, зарим үед сэргэн лавшруулан батлагдаж, 200 гаруй жилийн турш хэвээр мөрдөгдөж иржээ. (Ц.Төрбат)

Ашигласан ном зохиол

Амар А. Монголын товч түүх. Монгол бичгээс кирилл үсэгт буулгасан А.Очир. УБ., 1989.

Крадин Н.Н. Хүннү эзэнт улс. Орос хэлнээс орчуулсан Н.Ганбат. УБ., 2012.

Монгол улсын түүх. Тэргүүн боть. УБ., 2004.

Хүннүгийн толь бичиг. Эрхлэн нийтлүүлсэн Ц.Төрбат. УБ., 2011.

Эх сурвалж: mongoltoli.mn

Түүхэн товчоон: Энх ургийн гэрээ

Ашигласан ном зохиол

Сэтгэгдэл (0)

ШИНЭ МЭДЭЭ

Түүхэн товчоон: Энх ургийн гэрээ

Ашигласан ном зохиол

Сэтгэгдэл (0)

Санал болгох

ШИНЭ МЭДЭЭ