Хүннү-Хан улсын хооронд байгуулагдсан найрамдлын гэрээ. Хүннү улсын хөрш улс орнуудтай харилцах гадаад харилцааны нэгэн арга хэлбэр, энх тайвнаар зэрэгцэн орших утга агуулгатай гэрээ.
Хүннү улс улам хүчирхэгжин бэхжихийн хэрээр Хан улс тэднийг зэвсгийн хүчээр дийлэхгүй гэдгээ ухаарч эв найрамдлын гэрээ хэлэлцээр байгуулан энх тайвнаар зэрэгцэн орших арга замыг эрэлхийлж эхэлжээ. Ингэснээр Хятадын Хань улс Хүннүг Төв Азийн хамгийн хүчирхэг улс гэдгийг аргагүйн эрхэнд хүлээн зөвшөөрч НТӨ 198 онд хятадаар “хэцин” буюу энх ургийн гэрээ анх байгуулагдсан түүхтэй. НТӨ 162 онд Хан улсын Сяо-Вэньди хаан Хүннүгийн Лаошан шаньюйд илгээсэн захидалдаа “Цагаан хэрэмнээс хойших нум агсагчдын улс нь Шаньюйн зарлигийг дагаж, Цагаан хэрэмнээс урагших түшмэдийн бүс, малгай өмсөгчид суудаг орон нь харин надад захирагдана... Хан улс, Хүннү хоёр бол мөр зэрэгцэх хүчирхэг хөрш улсууд юм” хэмээн дурдсан нь НТӨ 198 онд байгуулсан гэрээний эхийн хэсэг мөн гэж Г.Сүхбаатар үзсэн байдаг.
НТӨ 201 онд Хүннү-Баруун Хан улсын хооронд болсон тулалдаанд Баруун Хан улсын хаан ялагдал хүлээжээ. Хан улсын хаан Хүннүгийн Модунь шаньюйд ураг холбон найрамдлын гэрээ байгуулах амлалт өгснөөр уг гэрээ байгуулагджээ.
НТӨ 198 онд Хан улсын хаан Лю Бан өөрийн түшмэлээр Хүннүгийн Модунь шаньюйд ордны сайд ноёны охиныг гүнж хэмээн их бэлэг сэлттэй хүргүүлж, энх ургийн гэрээг байгуулжээ. НТӨ 179 онд Хан улсын шинэ хаан Сяо Вэньди Хүннү-Хан улсын хооронд байгуулагдсан энх ургийн гэрээг сэргээн баталсан байна.
Эл гэрээг байгуулагч хоёр тал харилцан хүлээн зөвшилцсөн хэд хэдэн зүйлийн дотор Хан улсын хааны гүнжийг Хүннүгийн шаньюйд хатан болгон илгээх, жилд хэд хэдэн удаа Хан улсаас Хүннүд тодорхой хэмжээний бөс торго, дарс сархад, хүнсний зүйл зэрэг янз бүрийн зүйлээс бүрдсэн бэлэг сэлт барьж байх, “Хүннү бол Хан улстай эн зэрэгцэхүйц улс мөн” гэж хүлээн зөвшөөрөх, нөгөө талаар Хүннү нар өөрийн зүгээс хүлээх үүрэг болгож Хан улсыг үл довтлох зэрэг заалт орсон байжээ. Энэхүү гэрээ зарим үед тасалдаж, зарим үед сэргэн лавшруулан батлагдаж, 200 гаруй жилийн турш хэвээр мөрдөгдөж иржээ. (Ц.Төрбат)
Ашигласан ном зохиол
Амар А. Монголын товч түүх. Монгол бичгээс кирилл үсэгт буулгасан А.Очир. УБ., 1989.
Крадин Н.Н. Хүннү эзэнт улс. Орос хэлнээс орчуулсан Н.Ганбат. УБ., 2012.
Монгол улсын түүх. Тэргүүн боть. УБ., 2004.
Хүннүгийн толь бичиг. Эрхлэн нийтлүүлсэн Ц.Төрбат. УБ., 2011.
Эх сурвалж: mongoltoli.mn
Түүхэн товчоон: Мянга есөн зуун хорин дөрвөн оны Зөвлөлт-Хятадын хэлэлцээр
Түүхэн товчоон: Эрдэнэ засгийн хошуу (Сайн ноёны аймаг)
Түүхэн товчоон: Улаанбутангийн тулалдаан
Түүхэн товчоон:Юйшитай (御史臺) (яам)
Зүүн дөрвөн замаас Нарантуул захын уулзвар хүртэлх авто замыг хааж, хэсэгчилсэн засвар, шинэчлэлт хийнэ4 сар 26. 17:44
Монгол Улсын хүн амын тоо 1.4 хувиар өсчээ4 сар 26. 17:33
“Шинэ хоршоо-Чинээлэг малчин” хөтөлбөрийн хүрээнд малчдад зургаан хувийн хүүтэй, 50 хүртэлх сая төгрөгийн зээл олгоно4 сар 26. 14:08
Германд Хятадын талд тагнуул хийсэн хэргээр дөрвөн хүнийг баривчилжээ4 сар 26. 8:37
НҮБ: Монголд хэрэг хянан шийдвэрлэх баталгаа алдагдсанд зовниж байгаагаа илэрхийлжээ4 сар 26. 8:22
Цэргийн насны залууст сэтгэлзүйн өвчлөл ихсэх хандлагатай байна4 сар 26. 8:05
Сэрэмжлүүлэг: Хүчтэй цасан болон шороон шуурга шуурна4 сар 26. 7:59
IDU: Монголын ардчилал нэн эгзэгтэй “саарал” түвшинд байна4 сар 26. 7:55
Улаанбаатарт өдөртөө +5...+7 градус дулаан байна4 сар 26. 7:50
Зурхай: Бизнес эхлэхэд сайн өдөр4 сар 26. 7:49
Морьт эргүүл ажиллаж эхэллээ4 сар 26. 3:24
Ц.Элбэгдорж: Намайг Засгийн тэргүүн, ажил хариуцсан цагдаагийн дүрэмт хувцастай албан хаагч биечлэн гүтгэлээ4 сар 25. 14:11
Ц.Элбэгдорж, П.Цагаан нарын "13 сая долларыг сонгуульд ашиглахаар бичилцсэн" viber чат ил боллоо4 сар 25. 13:04
"Ажнай" хурууны үзүүр төдийгээр л Л.Оюун-Эрдэнийн шүгэлийг...4 сар 25. 7:41
Төсвийн төлөвлөлтийг хүчлэхийн муухай үр дагавар4 сар 25. 7:26
Сурах бичигт сул тал бий юү?4 сар 25. 7:13
С.Амарсайхан: Өндөр барилгад гарсан галыг унтраах машин ойрын хугацаанд авна4 сар 25. 7:11
Өмнөговь аймгийн Засаг даргын нөөц санг Р.Сэддорж өөрийн хувийн сан гэж "андуурчээ"4 сар 25. 7:10
Тэмбүүгийн өвчлөл 154 тохиолдлоор өсчээ4 сар 25. 7:09
Д.Амартүвшин: Эрх мэдэл хэт төвлөрчихсөн Ардын намын эсрэг Ардчилсан намтай хамтарч орохоос өөр сонголт байсангүй4 сар 25. 7:07
Ч.Өнөржаргал: Нийгмийн даатгал, нэмэлт даатгал хоёр тусдаа ойлголт4 сар 25. 7:02
Улаанбаатарт +4...+6 градус дулаан байна4 сар 25. 7:00
Баялгийн хуваарилалтыг хуулиар зохицуулдаг боллоо4 сар 25. 6:57
Зурхай: Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулбал өнгө зүс доройтно4 сар 25. 6:51
П.Цагааны "Ачит ихт" компанийн 34 хувийг "Эрдэнэт үйлдвэр" эзэмшинэ4 сар 24. 14:02
Засгийн газар "Шинэ хоршоо хөдөлгөөн" өрнүүлэх тухай төслийг хэлэлцэж байна4 сар 24. 10:32
Олон Улсын Ардчиллын Холбооны ТОГТООЛ – II4 сар 24. 9:34
"Ажнай" хурууны үзүүр төдийгээр л Л.Оюун-Эрдэнийн шүгэлийг...4 сар 24. 9:28
Эдийн засагч Б.Лакшми: Ардчиллын арал гэж сурталчилдаг Монголын төр бизнесүүддээ халдаж, хоёр хөршөөсөө ялгарахааргүй болчихлоо4 сар 24. 9:26
Өнөөдөр морь өдөр4 сар 24. 8:52
"Энэ жил Орбит, Тахилт, Найрамдал, Баянхошууны замыг бүхэлд нь засварлана" гэв4 сар 24. 8:50
Үндэсний аудитын газарт 25 бие даагч мөрийн хөтөлбөрөө хүргүүлжээ4 сар 24. 7:29
“Алтаргана” наадам Булган аймагт болно4 сар 24. 7:27
Ёс зүйн ДЕЛО: Ц.Цэрэнпунцаг Банкны хуулийн төсөл “шахаж”, Б.Лхагвасүрэн Банкны салбарыг ерөнхийлөн мөлхүүлсээр…4 сар 24. 7:25
Улаанбаатарт 6 хэм дулаан байна4 сар 24. 7:24
Эсрэг, тэсрэг байр суурь: Н.Алтанхуяг, Д.Цогтбаатар4 сар 24. 7:23
Нэр дэвшигчдийн “хар зураг” генсекүүдийн ширээн дээр өрөгдөөд эхэлсэн үү4 сар 24. 7:22
С.Зоригтой хамгийн сүүлд ресторанд уулзсан хүмүүс ам нээгээд эхэллээ4 сар 24. 7:21
Сэтгэгдэл (0)
⚠ Анхаар!Та сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууныг баримтална уу. Ёс бус сэтгэгдлийг админ устгах эрхтэй. Мэдээний сэтгэгдэлд Toim.mn хариуцлага хүлээхгүй.