МАН-ынхны хувьд ард түмэн халамж харсан "Улныхан"

Монголчууд бидний шинэ 7 хоног уламжлал ёсоор сенсацтай эхэллээ. Хэд хоног шуугиад мартчихгүй бол магнайдаа залсан МАН-ынхан ядарсан иргэдээ “Улныхан” гэж доромжилдог болохыг мэдэцгээв. “Төрийн хатан эрдэнэ”-ийн эгдүүцэл хүргэм үгс сайдын суудлаас нь чөлөөлөх шаардлага болж хувирлаа.

Эрх баригчдын “Улны айл” гэж тохуурахсан эмзэг, ядуу бүлэг гэнэтхэн бий болчхоогүй. Хөдөлмөрлөх хүсэлгүй болтол нь халамжаар бөөцийлсөн нийгмийг бүтээгчид нь МАН, АН хоёр. Хүнтэй суувал мөнгө өгье. Хүүхэд гаргавал чинь мөнгө өгье. Олон хүүхэдтэй болчихвол орон сууцны урьдчилгааг чинь төр даая. Ямаанд чинь хүртэл мөнгө өгнө. Намайг дахиад сонгоорой “МАЙ” гээд тараасан мөнгө чинь ийм нийгмийг бүтээсэн. Улны түвшингээс өндийлгөхгүй байх эрх баригчдын далд хүслээр бүтсэн нийгэм яаж олигтой байх вэ. Халамжийн улс хөгждөггүй гэдэг үнэн. Яг л"Чи энэ ард түмнийг мунхаг байлга. Би энэ улс орныг ядуу байлгая. Тэгвэл чи бид хоёр удаан засаглана" гэж хамба ламдаа Генри хаан хэлсэн шиг.

МАН-ынхан өөрсдийн бүтээсэн нийгмээ хараад “пүү паа” гэж эмзэглэх нь үнэмшил муутай. Сүүлийн 10 жилийн хугацаанд Монгол Улс халамждаа живснийг статистик тоо баримт тодорхой хэлчихнэ. 2012 онд улсын хэмжээнд 550 мянган иргэн халамж авч байсан бол 2021 онд халамж хүртэгчдийн тоо 2.5 сая /давхардсан тоогоор/ болж нэмэгдсэн. Халамж хавтгайрсан он жилүүдийн дийлэнх нь МАН-ын засаглаж байсан үе. Өнгөрсөн онд төсвийн нийт зардлын 16 хувийг буюу 1.8 их наяд төгрөгийг халамжид зарцуулж 72 төрлийн халамжаар Засгийн газар ард түмнээ бөөцийлсөн. Тэд өөрсдийн бүтээсэн “Улны айлуудаа” өндийлгөхгүй, өлсгөөд үхүүлчихгүй байлгах бодлогыг барьж ирсэн.

МАН-ын дарга нар том, жижиггүй “Халамжаас хөдөлмөрт” шилжих цаг нь болсон. Хавтгайрсан халамжийг зоригтой танах ёстой. Халамжаас болж иргэд ажил хийхгүй байна хэмээн дуу нэгтэй байр сууриа илэрхийллээ. Өөрсдийн бүтээлээ муухай гэдгийг мэдээд өөрчлөх гэж буй нь сайн хэрэг. Гэвч тэдний халамжийн зардлаа танах гол бай нь хүүхдийн мөнгө. Эрх баригчид хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих санхүүжилтийг хүүхдийн мөнгөнөөс босгох юм гэнэ. Шавар хөшөөнд гар таталгүй мөнгө хаядаг МАН-ынханд хүүхдийн мөнгө өргөс мэт харагджээ. УИХ-ын дарга Г.Занданшатар хүртэл “Хүүхдийн мөнгө авмааргүй байна гэх хүмүүс ихсэж байгаа” гэж худал хэлэв. Үнийн өсөлтөд дарлуулж, цалин нь цаас шахуу болсон ард түмэн үр хүүхдийнхээ ирээдүйг бодон гар хүрэлгүй хуримтлуулдаг хүүхдийн мөнгөнөөс татгалзсан гэж ярих нь үнэмшилгүй. Эрх баригчид цаашид хүүхдийн мөнгийг шалгууртай олгохоор төлөвлөж буй аж. Танайх хөргөгч, зурагт, будаа агшаагчтай юм байна гээд хүүхдийн мөнгөнөөс хассан түүх давтагдах вий дээ...

Саяхан МҮХАҮТ-ын ерөнхийлөгч О.Амартүвшин судалгаа үндэслэн өрхүүдийн зардал орлогоосоо хэтэрч хүмүүс зээлээс зээлийн хооронд аж төрж буй талаар ярьсан. Тэрбээр “Нэг өрх айл сард 85 мянган төгрөгийн илүү зардалтай амьдарч байна. Энэ нь жилдээ хуримтлагдаж нэг өрх жилийн эцэст 1 сая төгрөгийн өртэй болдог” гэсэн юм. Манай улсын дундаж цалин дэлхийн жишгээс 3 дахин бага. Харин хэрэглэж буй бараа бүтээгдэхүүний үнэ бараг адилхан. Ийм учраас иргэд ажилтай мөртлөө өртэй амьдарч байгаа юм. 

Өөр нэг судалгаа. 2020 онд Дэлхийн банкнаас Монгол Улсын ядуурлын түвшин 27.8 хувь буюу гурван иргэн тутмын 1 нь ядуу байна гэсэн судалгааг танилцуулсан. Мөн тухайн үедээ эрх баригчдад хандаж халамжийн буруу бодлого явуулбал одоо байгаа ядуурлын түвшин 15 хувиар нэмэгдэх аюултайг сануулсан гэдэг. Гэвч МАН-ынхан тоолгүй халамжаа хавтгайруулсан. 2021 онд Ерөнхийлөгчийн сонгуулийн өмнө ковидын нэр барьж иргэн бүрд 300 мянган төгрөг хүртэл тарааж байсан. Ирэх онд эдийн засгийн байдал улам хүндэрч Монгол Улсын 2 иргэн тутмын нэг нь ядуурлын эгнээнд шилжихэд ойрхон байгааг учир мэдэх хүмүүс анхааруулж буй.

Товчхондоо эрх баригчид энэ бүхнийг эртнээс тооцож, өөрсдийн баталсан хавтгайрсан халамжийн бодлогын алдаагаа иргэддээ чихэхээр оролдож байна. Тэд “Улныхан” та нар л ажил хийдэггүй. Тиймээс ядуу иргэдтэй улс орон хөгжихгүй байна гэж хэлэхээр нийгмийн сэтгэл зүйг бэлдэж байна. Хамгийн шилдэг халамж бол ажлын байр гэдгийг МАН-ынхан одоо л ойлгож буй гэдэгт хэн итгэх вэ дээ.