Хятадын Украины энхийн төлөвлөгөөний цаана юу байна вэ?

Оросууд Украинд тусгай ажиллагаа эхэлсний ойн өдөр Хятадын ГХЯ “Украины хямралыг зохицуулах” санал санаачлагын баримт бичгээ нийтэлсэн юм.  

Бээжингийн нийтэлсэн уг баримт бичгийг “Украины хямралыг улс төрийн аргаар зохицуулах талаарх Хятадын байр суурь” гэж нэрлэсэн бөгөөд харин Барууны орнууд Хятадын энхийн санал хэмээн нэрлэж байгаа юм. Энэхүү баримт бичигт нийт 12 зүйл бүхий агуулга багтсан бөгөөд үүнийг хэрэгжүүлснээр дайны төгсгөл ойртох болно гэж Хятадын  тал үзэж байна.

“Украины хямралыг улс төрийн аргаар зохицуулах талаарх Хятадын байр суурь”   хэмээх энэхүү баримт  бичгийн гол утга санааг товчхон дурдвал дараах зүйлийг харж болно.  Хятадын санал болгож буй гол санаачлага гэвэл: 

• Галаа зогсоож, хэлэлцээрийн ширээний ард суух. Москва, Киевийн хооронд шууд яриа хэлэлцээг сэргээх шаардлагатай гэж Бээжин үзэж байна. Үүний зэрэгцээ, хоёр тал бие биеийнхээ бүрэн эрх, нутаг дэвсгэрийн бүрэн бүтэн байдлыг хүндэтгэх ёстой. (Энэ асуудалд талуудын эвлэршгүй байр суурийг харгалзан  яг яаж хэрэгжүүлэх боломжтойг мэдээлээгүй байна).
• Хүйтэн дайны үеийн сэтгэхүйг орхиж, тэр дундаа  цэргийн эвслүүдийг өргөжүүлэхийг зогсоох. Баримт бичигт "Бусад улс орны аюулгүй байдлыг алдагдуулах замаар өөрийн аюулгүй байдлыг хангах оролдлого, түүнчлэн блокуудын сөргөлдөөнийг зөвшөөрөхгүй байх" гэжээ. 
• Атомын цахилгаан станцуудын аюулгүй байдлыг хангах, энхийн зориулалт бүхий цөмийн байгууламжид зэвсэгт халдлага зохион байгуулахгүй байх.
• Цөмийн, химийн болон бактериологийн зэвсэг хэрэглэхээс урьдчилан сэргийлэх.
• Нэг талын хориг арга хэмжээг зогсоож, үйлдвэрлэл, нийлүүлэлтийн сүлжээний тогтвортой байдлыг хангана.
• Хүмүүнлэгийн коридор бий болгож, энгийн иргэд болон дайнд олзлогдогсдын эрхийг хүндэтгэнэ.

Баримт бичгийн гол санаа ийм. Харин улс орнууд тэр дундаа Барууныхан болон АНУ, Украин байр сууриа илэрхийсээр байгаа юм.

Тухайлбал, Европын холбоо, АНУ, Украйн аль аль нь Хятадын баримт бичгийг талуудын хооронд хэлэлцээ хийх бодит төлөвлөгөө, санал биш харин байр сууриа илэрхийлсэн баримт гэж үзэж байгаагаа онцолсон.

НАТО-гийн Ерөнхий нарийн бичгийн дарга Йенс Столтенберг “Хятад улс Украинд хууль бусаар халдсан явдлыг буруушааж чадаагүй учраас тийм ч их итгэлгүй байна” гэж мэдэгджээ.

Мэргэжилтнүүдийн үзэж байгаагаар, үнэндээ Хятад улс ямар нэгэн хэлэлцээр зохион байгуулах гэж оролдоогүй байна. Харин ч Украин дахь Оросын дайнаас аль болох холдохыг хичээж байна.

Бүс нутгийн шинжээч Темур Умаров “Хятад улс энэ мөргөлдөөнд  хөндлөнгөөс гүнзгий оролцохгүй, үүнээс гадна Орос, Украиныг хэлэлцээрийн ширээний ард суулгах байр суурь баримтлахгүй” гэж тэмдэглээд “ Тэгэхээр энэ бүх баримт бичиг нь Хятад улс бол зүгээр нэг улс биш, дэлхийн нөлөө бүхий тоглогч, энэ хүрээндээ ямар нэгэн зүйл хийж байгаагийн бэлгэдэл юм" гэжээ. 

Түүнчлэн энэ санаачлагаараа  Хятад улс цэргийн эвсэлд нэгдэхгүй байх, сөргөлдөөнөөс татгалзах, гуравдагч этгээдийн эсрэг эвсэхгүй байх зэрэг гадаад бодлогынхоо зарчмуудыг Орос гэлтгүй бусад  улс орнуудад сануулахыг оролдож байна гэж тодотгож байна.

Эх сувалж: ВВС