Б.Болор-Эрдэнэ: Иргэд нэг паспортаа бүх платформд ашиглаж байна гэдэг нь мэдээллийн аюулгүй байдлын суурь боловсролгүйн шинж

Цахим хөгжил, харилцаа холбооны яамны Төрийн нарийн бичгийн дарга Б.Болор-Эрдэнэ Кибер аюулгүй байдлын хууль хэрэгжиж эхэлсэнтэй холбогдуулан зарим асуултад хариулт өглөө.

-Яг өнөөдрийн байдлаар төрийн хэдэн үйлчилгээ цахимжиж, хэчнээн хүн тоон гарын үсэгтэй болоод байна вэ. Тоон гарын үсгийн давуу тал нь?

- Улсын түвшинд үзүүлдэг  660 үйлчилгээг цахимжуулсан байна. Зургадугаар сарын 10- наас өмнө 21 аймгийн орон нутгийн үйлчилгээг цахимжуулахаар ажиллаж байна. Бидний хувьд иргэдээс хамгийн их гомдол ирж байгаа төрийн үйлчилгээг эхэлж цахимжуулахаар ажиллаж байна.  Тоон гарын үсгийн хувьд тавдугаар сарын 1-нээс эхлэн олгосон. Одоогоор 80100 орчим иргэн тоон гарын үсэгтэй болжээ. Тэгэхээр тоон гарын үсэг авснаар иргэдийн хувьд гэрээ хэлцэл, банкны үйлчилгээг биеэр очихгүйгээр тоон гарын үсгээ ашиглаад авч болно. Хоёрдугаарт цахим орчинд өөрийгөө баталгаажуулах боломж үүссэн. Өмнө нь заавал хурууны хээгээр үйлчилгээ авдаг байсан бол одоо тоон гарын үсгээр авч болно. Тоон гарын үсэг авсан иргэний үндэсний цахим шуудан долдугаар сарын 1-нээс нээгдэнэ. Энэ нь E-Mongolia цахим платформ дээр суурилж хийгдэж байгаа. Үндэсний цахим шуудантай болсноор төрийн байгууллагуудтай шууд имэйлээрээ харьцах боломжтой юм. Иргэн гаргасан санал хүсэл, гомдлынхоо хариуг имэйлээр авах боломж бүрдсэн. Европын орнуудад үндэсний цахим платформ маш амжилттай хэрэгжсэн байдаг. Нөгөө талдаа иргэдийн гадны платформыг ашиглаж байгаа түвшин бага учраас иргэдийнхээ цахим боловсролд үнэтэй хувь нэмэр оруулж чадна гэсэн хүлээлттэй байна.

-Иргэдийн мэдээллийн аюулгүй байдлыг хангах тал дээр ямар арга хэмжээ авч ажиллаж байна вэ?

-Манай улсын хувьд кибер аюулгүй байдлын түвшин нэлээн эмзэг байгааг нуухгүй. 2021 оны 12 дугаар сард л бид түүхэндээ анх удаа Кибер аюулгүй байдлын хууль баталсан. Хууль гарч байж тогтолцоо бүрдэх боломж үүсч байгаа юм. Кибер аюулгүй байдал гэдэг бол нэг систем, хууль, байгууллагаас шалтгаалж үүсдэг тогтолцоо биш. Соёл, боловсролын асуудал. Иргэдийн хувьд нэг паспортыг бүх платформдоо хэрэглэж байна гэдэг нь мэдээллийн аюулгүй байдлын суурь боловсрол байхгүйн шинж. Кибер аюулгүй байдлын хууль энэ оны тавдугаар сараас хэрэгжиж эхэлсэнтэй холбогдуулан Хууль зүйн яамтай хамтран хамгийн түрүүнд иргэний хурууны хээгээ өгсөн супермаркетууд, гоо сайхны салонууд гэх мэт газрын датаг устгах ажлыг зохион байгуулж байна. Мөн Төрийн мэдээллийн аюулгүй байдлыг хангах үүднээс Тагнуултай хамтраад цахим халдлагаас хамгаалах төв ажиллуулж байна. Заавал үүнийг  ажиллуулж байж, иргэдийн мэдээллийг хамгаалах, гаднаас орж ирж байгаа халдлагаас хамгаалах нөхцөл бүрдэнэ. Нөгөө талдаа онц чухал мэдээллийн дэд бүтэцтэй байгууллага буюу иргэдийн мэдээллийг их хэмжээгээр цуглуулдаг эмнэлэг, банк, банк бус зээлийн байгууллагуудын мэдээллийн аюулгүй байдлыг хангах хууль хэрэгжиж эхэлсэн гэсэн үг. E-mongolia платформд орсон нэг зүйл бол таны мэдээлэлд төрийн албан хаагч зөвшөөрөлгүй халдсан тохиолдолд танд мэдээлэл ирдэг үйлчилгээ нэмэгдсэн. Технологийн энэ хурдацтай үед амьдарч байгаа ардчилсан улсын хувьд хүний эрхийн хамгийн том зарчим бол иргэн өөрөө төр эсвэл хувийн хэвшилд миний ямар мэдээлэл байна вэ гэдгээ харах хянах, өөрийн мэдээллээ өмчлөх эрхийг хуулиар олгож өгөх асуудалд анхаарч ажиллаж байна.

-Кибер аюулгүй байдлыг хангахад төрийн зүгээс хэдий хэмжээний санхүүжилт төсөвлөсөн бэ?

- Кибер аюулгүй байдлын хувьд манай яаманд тогтсон зардал байхгүй.  Төрийн мэдээллийн аюулгүй байдлыг Тагнуул, Батлан хамгаалах яам гэх мэт олон байгууллага хариуцаж ажилладаг. Тэгэхээр эдгээр газруудад тавигдсан төсөв байгаа байх. Бидний зүгээс ялангуяа боловсрол олгох тал дээр олон улсын байгууллагуудтай хамтран ажиллах хүсэлт тавьсан.

-E -Mongolia академи ажиллаж байгаа юу. Яг ямар ажлыг хариуцаж ажиллаж байна вэ?

-E-Mongolia академийн хувьд  хуулиар заасан үндэсний 8 том системийг хариуцаж ажиллаж байна. Төрийн Хур, иргэдийн Дан болон и монголиа болон аюулгүй байдалтай холбоотой системүүд, төрийн байгууллагуудын дундын хэрэглээний системийн хөгжүүлэлт дээр ажиллаж байна.

-Эрүүл мэндийн салбарыг цахимжуулах ажил хэр удаан үргэлжлэх вэ?

-Эрүүл мэндийн салбар өөрөө онцлогтой. Бүх эрхтэн системийн эрүүл мэндийн үйлчилгээ дээр тус тусдаа онцлогтой систем ашигладаг. Бидний хувьд эрүүл мэндийн салбар иргэн өөрийнхөө өвчний түүх мэдээллээ “e-mongolia”-гаас хардаг болсны дараа эрүүл мэндийн салбарын цахим шилжилт хийгдлээ гэж үзнэ. Дэлхийн банкны эрүүл мэндийн төслийн санхүүжилтээр энэ системүүдийг холбох HIT гэсэн систем хөгжүүлэлт явж байгаа. Манай яамны зүгээс технологийн тал дээр хамтран ажиллаж байна.