Сүхбаатар: Дарьганга хийцийн соёлын биет бус өвийг нэвтэрхий мэдэх Ё.Бадарч

1982 оны үед Дарьганга хийцийг дагнан судалдаг хүн надаас өөр байгаагүй юм. Тиймээс энэ соёлын биет бус өв, гайхамшигт дарьганга хийцийг олонд түгээх нь миний үүрэг гэж бодсон хэмээн Ардын урлаг судлаач, Урлагийн гавьяат зүтгэлтэн Ё.Бадарч гуай хуучилжээ. 

Зураач Ё.Бадарч Хонгор сумын төвд "Үхэр уяа" хэмээх намхан толгойн арын дэрст хондонд төрсөн гэдэг. Зураг зурах хүсэл сонирхолдоо хөтлөгдөн дөчөөд жилийн тэртээд аймгийн Урчуудын салбарт дагалдан зураачаар орж, бийр будагтай хутгалдан зургийн ертөнцөд хөл тавьжээ. Түүний уран бүтээлийн гол сэдэв нь эх нутаг, үзэмж тансаг байгаль, Дарьганга ардын ёс заншил, ахуй амьдрал. Түүний Дарьганга судлалд оруулсан гавьяаг үнэлж баршгүй гэж урлаг судлаачид хэлдэг нь учиртай. Тэрээр 1990 оны үед мэргэжлийн гэрэл зурагчин нутагтаа авч ирж нутгийнхаа дарьганга хийцийн мөнгө аяга, хэт хутга, эхнэр гоёл гэх мэт 300 гаруй бүтээлийн гэрэл зургийг авч хадгалсан байна.

Мөн Дарьганга хийцийн тухай дөрвөн баримтат кино хийж дэлгэцэд мөнхөлжээ. Ё.Бадарч нь Дарьганга хийцийг 40 гаруй жил судлахдаа  нутгийнхаа бүх уран дархчуудаар орж, хийц хэв маяг, уламжлалт өв соёл, түүхийн тухай судлан, түүгээрээ хоёр ном хэвлүүлсэн байдаг.

Дарьганга дархчуудын урласан мөнгөн эмээл, хазаар, хэт хутга, аяганаас хээ угалзны дан болоод давхар сүлжээг харж болохоос гадна луу, цэцэг, навч, эрвээхэйг ухаж уран тансгаар илэрхийлдэгт Дарьганга хийцийн амин сүнс оршино.

Ё.Бадарч зураг зурах хүсэл сонирхолдоо хөтлөгдөн, бийр будагтай нөхөрлөснөөс хойш 60 орчим жил болж байна. Түүний уран бүтээлийн гол сэдэв нь эх нутаг, үзэмж тансаг байгаль, Дарьганга ардын ёс заншил, ахуй амьдрал ажээ.

Түүний зурсан “Шилийн богд” “Алтан овоо”-ны зураг, наран мандах нутгийн айл бүрийн хойморт залардаг гэхэд хилсдэхгүй гэнэ.

Ё.Бадарч 2020 онд Франц улсад болсон ахмад зураачдын үзэсгэлэнд II байр эзлэн эх орны нэрээ алдаршуулсан байна. Тэрээр бие даасан 11 үзэсгэлэн гаргаж, уран зургаар олны нүдийг баясгасан билээ.