Намууд "квот"-ыг дэмжих амлалтаа биелүүлэх үү

 Ирэх сонгуулийн хамгийн гол “өнгө” эдгээр өдрүүдэд тодорхой болох нь. Нэр дэвшигчдэд аль нэг хүйсийн эзлэх хувийг 30-аас доошгүй хувь байхаар санал нэгдсэнээ эрх баригч нам 100 хоногийн өмнө мэдэгдсэн. Гэвч эмэгтэйчүүдийн эрхийн төлөө тэмцэгчид болгоомжилсоор байв. Хэдийгээр 30 хувь гэдэг тоо хүний эрхийн том дэвшлийг илэрхийлж байгаа ч энэ квотын талаар сөхөх бүрт 20 хувь болгон бууруулж дахиад молиго үмхүүлэх вий гэсэн айдас, болгоомжлол төрсөн хэрэг. Гэтэл энэ болгоомжлол бодит болон биелэж саарал ордонд суугаа эрх баригчид дахиад л хэлснээсээ буцаж парламентад тэгш төлөөлөл хангах зарчмыг байнгын хорооны босго ч давуулсангүй унагаж орхив. Өөрөөр хэлбэл, яг одоо хэлэлцэж байгаа Сонгуулийн хуульд хүйсийн тэгш төлөөлөл 30 хувь байх уу, 40 байх уу гэдгийг шийдэх хүмүүсийн 83 хувь нь эрэгтэйчүүд байгаа юм. Гэхдээ эхний байдлаар эрчүүд маань нэр дэвшүүлэх эмэгтэйчүүд олдохгүй гэсэн шалихгүй шалтаг хэлж суугаа гэх. Гэхдээ энэ удаагийн тэгш төлөөллийг хангах 30 хувийн квотоор улстөрчид, тэр дундаа хууль тогтоогчдын 80 гаруй хувийг бүрдүүлж байгаа эрчүүд амласандаа хэр хүрдгийг харах сайхан боломж гарч ирлээ. Ялангуяа, олон улс, НҮБ-ын өмнө өгсөн амлалтдаа хүрэх эсэхийг энэ парламент шийдвэрлэх юм. Тиймээс Их хурал Үндсэн хуулийн өөрчлөлтийг батлахдаа нийгмийн бүлгүүдийн төлөөллийг нэмэгдүүлнэ хэмээн гишүүдийн тоог 40 хувиар өсгөчихөөд хүйсийн квотыг 40 хувиар баталж чадах зоригтой байх хэрэгтэй, Засгийн газрын 1:1 хүйсээр ээлжлэх жагсаалт, МАН-ын 30 хувь, АН-ын 40 хувь, ХҮН 50 хувь гэсэн амлалтууд нь юу болсон гэдгийг иргэний нийгмийнхэн хүчтэй шахаж шаардсаар байна. Учир юу гэвэл, өнөөдрөөс яг хоёр сарын өмнө буюу дөрөвдүгээр сарын 10-11-нд “Шийдвэр гаргах түвшинд тэгш төлөөллийг хангах амлалт” олон улсын форумыг Улаанбаатар хотноо зохион байгуулсан. Энэхүү арга хэмжээний үеэр улс төрийн арван нам амлалт өгч, түүнийгээ гарын үсгээр баталгаажуулсан юм. Энэ үеэр нэр дэвшигчийн квотыг нэмэгдүүлэх, нийгмийн бүлгүүдийн тэгш оролцоо, тэнцвэртэй төлөөллийг хангахаа амласан. Түүнчлэн шийдвэр гаргах бүх түвшинд аль нэг хүйсийн төлөөллийг 40-өөс доошгүй хувьд хүргэх, сонгуульд нэр дэвшүүлэх болон төрийн, улс төрийн албанд томилохдоо хүйсийн тэгш байдлыг хангах, гарааны тэгш нөхцөлийг бүрдүүлэх санхүүжилтийн арга, механизмуудыг хэрэглэхээ мэдэгдсэн. Ингэж амлаж гарын үсгээ зурж баталгаажуулсан нотолгоог хэвлэл мэдээллийн байгууллага, өдөр тутмын сонинууд хадгалж авч үлдсэн. Тиймээс намын дарга нар олон нийтэд, хүн амын талаас илүү хувийг бүрдүүлж буй эмэгтэйчүүдийн өмнө амласнаа биелүүлэх эсэхээр сонгуулиар “худал” ярих эсэхийг нь  дүгнэж ч болохоор байна. Хэрэв амлалтаасаа урваж, нүүр буруулан тэгш төлөөллийн квотыг бууруулж дахиад л өмнөх шигээ молиго үмхүүлэх юм бол улстөрчид, эрэгтэйчүүд худал ярьдаг, хэлсэндээ хүрдэггүй гэдэг “тэнэмэл” яриаг өөрсдөө баталж өгнө. Бүр сонгуулийн гараан дээр ирээ ч үгүй байхдаа амлалтаасаа ухарч байгаа намын удирдлагууд сонгууль дөхөөд ирэхээр ямар араншин гаргах вэ гэдэг замын зураг зурагдаж эхэллээ. Намууд нэр дэвшүүлэхэд тэгш төлөөллийг хангах 40 хувийн квотыг эхний өдөр Төрийн байгуулалтын байнгын хороон дээр унагасан. Гэсэн ч өчигдөр спикер болон Ж.Сүхбаатар нарын гишүүд дэмжиж оруулж ирснээр чуулганы хуралдаан дээр эргээд "бослоо".  Тиймээс өчигдрийн тухайд тэд хамгийн жендэрийн мэдрэмжтэй гишүүдээр нэрлэгдэв. Гэхдээ санаа амрах болоогүй. Дахиад хэлэлцүүлгүүд өрнөнө. Дэмжиж баталчихаад хэрэгжүүлэхдээ хүчингүй болгосон гашуун жишээ бий.