Иргэндээ наалддаггүй эдийн засгийн өсөлт

УИХ-ын 2024 оны сонгуулийн санал хураалт болох өдрийг тоолж эхлээд байна. Нам эвслүүд хөдөлгөөнд орж, гоё нэртэй бүтэхгүй төлөвлөгөөнүүд цаасан дээр амилж эхэллээ. Монгол Улс эдийн засгийн өсөлтөөр дэлхийд тэргүүлж дээрээсээ хоёрт орсон гээд "нүд бүлтиймгэм" мэдээ ч олон харагдах болов. Гэтэл бидний бодит амьдрал өөдлөхөөсөө уруудах дүр зургаар дүүрэн байна. Хүйтэн өвөл, хахирган хаврын зудны гамшгаар 300 мянга орчим малчин өрхийн маань талаас багагүй хувь нь ядуусын эгнээ рүү шилжих нь.  

Монголын эдийн засгийн гол онцлог болсон хөдөө аж ахуйн салбарт нь хөдөлмөрийн бүтээмж буурч, хасахтай гарсан байтал манай эдийн засаг өссөн, бид дэлхийн жагсаалтад багтлаа хэмээн сайрхаж суудаг сайд нар зөвхөн Монголд л байна.

Бидний хүнсний гол хэрэглээ болсон сүү, мах, гурилын үнэ өнгөрсөн онд 20-50 хувиар нэмэгдлээ. Өрхийн төсөвт багагүй жин дардаг сургалтын төлбөр ч өссөн. Статистикийн дээш чиглэсэн улаан сумтай мэдээг байнга хараад даслаа.

Сая төгрөг гэдэг дунджаас доогуур цалин болоод удлаа. Яг үнэндээ тэрбумаар идсэн даргын мэдээ ч "явахаа" болив. Авлигын мөнгө их наядаар хэмжигдэж, хариуцлагын тогтолцоо нээлттэй сонсголоос хэтрэхгүй боллоо.

Төрийн ордны хэд маань ард түмний амьдралаас тасраад холын гоё мөрөөдөлдөө амьдраад дөрвөн жилийг үдэв. Гэтэл ард иргэд ядуу гэх шугамны доогуур маш эрчтэйгээр гулсан орж байна.
Статистикаас хоёр жилд нэг удаа ядуурлын түвшинг тодорхойлж, олон нийтэд мэдээлдэг. Үндэсний статистикийн хороо, Дэлхийн банктай хамтарч 2022 онд хийсэн судалгаагаар Монгол Улсын ядуурлын түвшинг 27.1 хувь байгааг өнгөрсөн сард мэдээлсэн. Энэ түвшин 2024 онд эрчимтэй өсөх нь ойлгомжтой.

Тодруулбал, 2022 онд Монгол Улсад насанд хүрсэн нэг хүнд ногдох ядуурлын шугамыг 418090 төгрөг гэж тооцсон. Энэ нь сард 418 мянган төгрөгөөс доош хэрэглээтэй хүнийг ядуу хэмээн тооцох болсон гэсэн үг. Тооцооллоор нийт хүн амын 27.1 хувь буюу 914 мянган хүн ядуурлын шугамаас доор амьдардаг ядуу хүн гэх тодорхойлтод багтав.

Дэлхийн банкнаас 2022 онд Монгол Улсын ядуурлын шугамыг  насанд хүрсэн нэг хүнд хоногт 13745, сард 418090 төгрөг хэмээн үзсэн байна. Дунджаар өрхийн ядуурлын шугам нь хоногт 34137, сард 1038337 төгрөг байна.

Жишсэн насанд хүрсэн нэг хүнд ногдох хэрэглээний зардал нь ядуурдлын шугамнаас доогуур бол тухайн хүнийг ядуу гэж тодорхойлно.

Улаанбаатар хотын нийт хүн амын 21.6 хувь нь, аймгийн төвдөө 26.1 хувь, сумын төвд 30.6 хувь, хөдөөд 41 хувьтай нь ядуурлын шугамнаас доор амьдарч байгаа гэсэн судалгаа гарчээ.

Гэхдээ хүн амын тооноос шалтгаалж, нийт ядуу гэх хүний 57 хувь буюу 514.2 мянга нь Улаанбаатар хотод амьдардаг. Өөрөөр хэлбэл, Улаанбаатар хотын 5 хүн тутмын нэг нь ядуу. Харин орон нутагт 400 мянган хүн буюу 2.5 хүн тутмын нэг нь ядуу амьдарч байна.

Нийт ядуу гэх тодорхойлолтод багтсан 900 мянга гаруй хүний 18 хувь нь баруун бүст, Хангайн бүст 22, Төвийн бүст 13, Зүүн бүст 9 хувь нь амьдарч байна гэх статистик гарсан байдаг.

Энэхүү мэдээллээр тооцоолж үзвэл 2022 онд Зүүн бүст амьдарч байгаа 227877 хүний 82260 нь ядуурлын шугамнаас доор буюу ядуу гэх ангилалд амьдарч байжээ. Тэгвэл 2024 оны өвөл, хаврын зуд зүүн бүст хамгийн хүндээр тусч буйг хэн хүнгүй мэднэ. Өнөөх 227 мянган гаруй хүн ам нь бүхэлдээ ядуурлын шугам доогуур шургана. Баруун бүст ч иймэрхүү нөхцөл байдал үүссэн.

Гэхдээ энэ тухай бид 2026 онд л тоон мэдээлэл олж харах биз.  Харин эрх баригчид маань эдийн засгийн өсөлттэйгээ сонгуульд орно.    

Яг үнэндээ, Засгийн газраас зээлийн хүүг тэглэж, хойшлуулаад, “Эрдэнэс Тавантолгой”-н хувьцааны ногдол гээд 200 гаруй мянган төгрөг өгөхөөр амлаж байгаа ч амьжиргааны эх үүсвэргүй болсон айл өрхийн хэрэглээг хэдэн өдөр торгоох билээ. УИХ, Засгийн газарт түмний төлөө тоо боддог төрийн түшээ байгаа гэдэгт ч үнэхээр эргэлздэг. Тэд өмнө нь ч, өнөөдөр ч өөрийнхөө төлөө л тоо боддог байсан.

Эдийн засгийн өсөлтөөр тэргүүллээ, зээлжих зэрэглэл буурсангүй, экспорт нэмэгдлээ, авлигатай тэмцэх тэмцэл эрчимжиж байна гэх мэтээр эрх баригчдын зүгээс “шидэлж” байгаа мэссэж бол үнэндээ ард иргэдийн хэтэвч, амьжиргаанд огт наалдахгүй байна. Зүгээр л индэрт гарч хэлдэг үгс төдий. Иргэдийн зүгээс эрх баригчдаас хүсч байгаа зүйл бол эдийн засгийн өсөлт нь иргэнийхээ хэтэвчинд ордог, баялгийн өгөөжийг ард иргэд нь тэгш хүртдэг байх. Ердөө л энэ. Гэвч хэзээ ч биелэхгүй мөрөөдөл мэт сонсогдоод олон жилийг үдсэн. "Толгойд гарсан" хүмүүсийн хувьд л  биелдэг мөрөөдөл.

Ирэх сонгуулийн санал хураалт болох өдрийг намууд хоног тоолон  хүлээж байна. Холимог тогтолцоогоор сонгууль явуулж, 126 гишүүн парламентад сууна. Гэвч бидэнд сонголт хийх итгэл найдвар ер нь байгаа бил үү.