П.Цэнгүүн:Би гурилынхаа үнийг нэмнэ. Учир нь ШӨХТГ намайг торгосон

“Би гурилынхаа үнийг нэмнэ. Учир нь ШӨХТГ намайг торгосон. Тэр торгуулийн мөнгийг хаанаас авах вэ. Та нараас л авна. Ашгийн татвар, нийгмийн даатгал, эрүүл мэндийн даатгалыг хэн төлөх юм бэ. Би юу. Үгүй хэрэглэгчид л төлнө. Хэрэглэгчийн нуруун дээр л очино. Бодит байдал энэ” хэмээн “Алтан тариа” ХХК-ийн захирал П.Цэнгүүн өчигдөр “Мөнгө ба Инфляци” сэдвээр тавьсан илтгэлийнхээ үеэр хэлэв.

Тэрээр “Төр махны үнэ, гурилын үнэ тогтвортой байна шүү. Бид үнийг чинь тогтворжуулна. Үнийг чинь хянана, барина гээд ШӨХТГ, Засгийн газар, Монголбанк нь хянана. Бага хүүтэй зээл өгсөн болохоор бодлогын гэрээ байгуулаад чи махны үнэ өсгөвөл торгоно гэдэг. Бизнес эрхлэгчийн хувьд эхлээд бага хүүтэй зээл гэхээр ахиухан ашиг олчих юм шиг байна, махаа жаал нөөцөлье гээд нөгөө зээлээс нь аваад гэрээ байгуулчихдаг. Гэтэл Засгийн газраас үнээ барь гээд шахаад дарамталчихдаг. Хаана ч, хэзээ ч  ямар ч Засгийн газрын үнийг барьж тогтворжуулах бодлого бүтэлтэй болж байгаагүй. Үргэлж бүтэлгүйтэж нурж унаж байсан. Амжилттай болсон түүх байхгүй шүү. Хөгжлийн банкны жишээ бол энэ. Нэг нөхөр Хөгжлийн банкнаас гучин хэдэн тэрбум төгрөг зээлээд гурилын үйлдвэр барьчихсан. Орчин үеийн техник, технологитой, сайхан үйлдвэр. Харамсалтай нь, энэ үйлдвэрийг баригдахаас өмнө хориод гурилын үйлдвэр байсны нэг нь манайх. Гурилын үйлдвэрүүдийн нийт хүчин чадал нь 10 сая хүнийг гурилаар хангахаар байхад нэмж бариад зээл авчихаж байгаа юм. Өнөөдөр тэр үйлдвэр нь гацсан дампуурсан. Хямрааж байгаа зүйл чинь энэ. Ямар ч судалгаагүй, тооцоо буруу хийснээс бизнесмэнүүд хохирдог. Та нар Хөгжлийн банкнаас хэдэн махны үйлдвэр барихаар зээл авсныг мэдэх үү.

Монгол Улсын хувьд дотоодын хэрэгцээгээ хангах махны үйлдвэр, зоорь хангалттай. Гэтэл мах боловсруулах үйлдвэрт зээл өгч л байдаг. Одоогийн Засгийн газар ахиад л зооринд зээл өгөх тухай яриад явж байна. Цемент бас ялгаагүй. Нэг банкнаас гурваас дөрвөн компани цементийн үйлдвэрт зээл авсан. Зээл аваад үйлдвэрээ барьсан. Санаж байгаа бол цементийн үнэ өссөн. Яагаад гэж үү, зээл аваад эхлээд үнэ нь өсдөг. Уг нь цементийн үнийг бууруулах гэж үйлдвэр барьсан чинь эсрэгээрээ хоёр гурав дахин өсчихсөн. Тэгээд эргээд буусан.Тийм учраас энэ зээлийн тэлэлт гэдэг маш аюултай зүйл. Бизнесмэнүүдийг буруу юманд хөрөнгө оруулахад хөтөлдөг. Алдаа гаргахад, эдийн засгийг буруу гольдиролд оруулахад чиглэдэг. Банкуудын 2022 оны ашгийг анхаарч харсан бол 5 банкны ашиг нийлээд 1 их наяд төгрөг болсон байна” гэв.

Манай улсын хувьд Жон Майнард Кейнсийн төрийн зохицуулалтгүй эдийн засаг нь улс орныг хямралд хүргэдэг гэсэн төрийн зохицуулалттай эдийн засгийн онолыг баримталдаг. Их сургуульд ч энэ онолоор заадаг бол “Алтантариа ХХК-ийн захирал П.Цэнгүүний хувьд Австрийн их сургуулийн “макро-микро эдийн засаг хамтад нь хувь хүний сонголт, үйлдэл дээр суурилсан, субъектив хувьсгал, капитал, мөнгө, бизнес гэх мөчлөгийн онол”-ын талаар мөнгө ба инфляцийг тайлбарлахыг зорьсон гэдгээ өөрөө хэлж байв. Тэр өөрийгөө хувиараа бизнес эрхлэгч, эдийн засгийн онолыг сонирхогч, хувиараа судлаач хэмээн  тодорхойлсон.  Австричуудын хувьд эдийн засагт мөнгөний нийлүүлэлтийг гол асуудал гэж үзсэн. Мөнгөний нийлүүлэлт нэмэгдэхийн хэрээр эдийн засагт сүйрэл гамшиг авчирдаг. Инфляци бол барааны өсөлт биш зөвхөн мөнгөтэй холбоотой. Өөрөөр хэлбэл, төрийн мөнгөний нийлүүлэлтийн өсөлт болохоос  бараа таваарын үнийн өсөлт огт биш гэдэг бөгөөд энэ онолд төр маш дургүй байдаг гэв. Инфляци нь маш их гамшиг авчирдаг. Хэт их мөнгө хэвлэж, зах зээл рүү оруулснаар эзэнт гүрнүүд сүйрсэн түүх бий.  

Тиймээс “Төрөөс мөнгө хэрхэн зарцуулсан бэ гэж асуухаасаа өмнө хэрхэн мөнгө олсон бэ гэдгийг асуу. Эндээс инфляци бий болох уу үгүй юу гэдэг хамаардаг” хэмээн Австрийн эдийн засгийн онолыг сонирхолтой хэлбэрээр олон нийтэд танилцууллаа.

Лекцийнхээ явцад тэрээр “Статистик бол худлаа шүү. Монгол Улсын инфляци 2022 онд 14 хувьтай гарсан байхаа. Та нар итгэцгээ. Би гурилынхаа үнийг 80 хувиар нэмсэн, будаа 70 хувиар өссөн, махны үнэ ямар байлаа. Инфляци яаж 14-15 хувь байх вэ. Би Чех руу явах дуртай. Зарим бүтээгдэхүүний үнэ өсчээ. Манай харьцуулахад үнэхээр шалихгүй. Гэтэл инфляци нь 15 хувьтай гарсан гэж байсан. Голланд 13 хувь гэж байсан. Итгэх эсэх нь та нарын асуудал” хэмээн тэр Австрийн их сургуулийн эдийн засгийн  онолыг Монголынхоо жишээн дээр тайлбарлав.