НҮБ: Талибанчууд гэр бүлийн хүчирхийлэлд өртсөн эмэгтэйчүүдийг шоронд хорьж "хамгаалдаг"

Талибан бүлэглэл 2021 оноос хойш загийн эрхэнд гарснаас хойш Афганистанд эмэгтэйчүүдийн эсрэг хүчирхийлэл улам бүр нэмэгджээ. Гэсэн хэдий ч НҮБ-ын үзэж байгаагаар ихэвчлэн хүчирхийлэгчид биш, харин хохирогчид өөрсдөө шоронд ордог. Үүнийгээ эрх баригчид тэднийг хамгаалах зорилгоор тэнд байрлуулсан гэж мэдэгддэг.

Хүчирхийлэлд өртсөн хүмүүсийг хорих нь тэдний бие махбод, сэтгэл зүйн эрүүл мэндэд хор хөнөөл учруулж байгааг НҮБ-ын Афганистан дахь тусламжийн төлөөлөгчийн газрын (UNAMA) тайланд тэмдэглэжээ. Үүний зэрэгцээ дэлхийн олон оронд байдаг хүчирхийлэлд өртсөн эмэгтэйчүүдийг хамгаалах төрийн мэдлийн байрууд Афганистанд хаагдсан. Талибанчууд ийм төв байх шаардлагагүй гэж үзжээ.

Талибаны засгийн газрын үед Афганистан шиг эмэгтэйчүүдийн эрхийг харгис хэрцгийгээр дарж байсан улс дэлхий дээр цөөхөн. Тайланд дурдсанчлан, Афганистаны эмэгтэйчүүд, охидын эсрэг жендэрт суурилсан хүчирхийллийн олон тохиолдол 2021 оноос өмнө мэдэгдэж байсан юм.

Гэвч Талибанчууд засгийн эрхэнд эргэн ирсний дараа эдийн засаг, санхүү, хүмүүнлэгийн хямралын үр дагавраас болж хүчирхийлэл улам бүр газар авчээ. Түүнчлэн эмэгтэйчүүд гэртээ үлдэхээс өөр аргагүй болж байгаа нь гэр бүлийн хүчирхийлэлд өртөмтгий байдлаа нэмэгдүүлж байна.

2021 он хүртэл Афганистанд төрөөс санхүүждэг 23 эмэгтэйчүүдийн төв буюу хамгаалах байр байсан ч тэднийг татан буулгажээ. Талибаны албаны хүмүүс хэлэхдээ эмэгтэйчүүд нөхөр эсвэл гэр бүлийн эрэгтэй гишүүдтэйгээ хамт байх шаардлагатай тул хамгаалах байр шаардлагагүй гэж мэдэгджээ. Тэдний нэг нь ийм хоргодох байрыг "Барууны үзэл баримтлал" гэж нэрлэсэн  байна.

“Эмзэг нөхцөл байдалд байгаа эмэгтэйчүүдийг шийтгэлийн орчинд оруулах нь тэдний сэтгэцийн болон бие махбодийн эрүүл мэндэд нэмэлт хохирол учруулах магадлалтай, суллагдсаны дараа тэднийг дахин хохирогч болгож, гадуурхах, гутаан доромжлох болно” гэж тайланд дурджээ.

Мөн тайланд Талибаны засаг захиргаа 2021-2022 онд жендэрт суурилсан хүчирхийллийн талаарх гомдлыг хэрхэн шийдвэрлэсэн талаар дурджээ. Энэ үйл явцыг "тодорхой бус, зөрчилтэй" гэж тодорхойлсон. Тодруулбал, тэд эрүүгийн болон иргэний гомдлыг салгасан бөгөөд үүнгүйгээр эмэгтэйчүүд, охидыг хууль ёсны үр дүнтэй хамгаалах боломжгүй юм. Түүнчлэн гомдлыг эрэгтэй ажилтнууд голчлон шийдвэрлэдэг бөгөөд энэ нь хохирогчдыг өөрөөсөө холдуулж, тэдний нөхцөл байдлын талаар эрх бүхий байгууллагад мэдэгдэхэд саад болдог.

Хүчирхийлэлд өртсөн хохирогчдод гомдол гаргасны улмаас учирсан хохирлыг барагдуулахаа больж, иргэний эрх зүйн хамгаалалт, нөхөн төлбөр авах эрхгүй болсон.  Хохирогчид Талибаны эрх баригчид болон тэдний дур зоргийн үйлдлээс айж байгаа тул шударга ёсны төлөө  албан ёсоор гомдол гаргахгүй байхыг илүүд үзэж байна.

Афганистанд 2001-2021 оны хооронд хийгдэж, засгийн газрын шинэчлэлийг багтаасан эмэгтэйчүүдийн эрхийг хамгаалах хүчин чармайлт бараг үгүй болсныг илтгэлийн зохиогчид онцолж байна.

Талибанчууд 2021 онд засгийн эрхэнд эргэн ирснээсээ хойш эмэгтэйчүүдэд ажиллах, суралцах эрхийг олгоно гэсэн өмнөх амлалтуудаа бодитоор зөрчиж байна.

Афганистанд охидыг зөвхөн бага сургуульд сурахыг зөвшөөрдөг. Өсвөр насны охид, эмэгтэйчүүдийг сургууль, их дээд сургуульд сурахыг хориглосон.

Тэднийг цэцэрлэгт хүрээлэн, биеийн тамирын заал, усан бассейнд орохыг хориглов. Гоо сайхны салонууд хаалттай, эмэгтэйчүүд зөвхөн нүд нь харагдахаар хувцаслах ёстой. Хэрэв эмэгтэй хүн гэрээсээ 72 км-ээс хол явах шаардлагатай бол эрэгтэй хамаатан садантайгаа хамт явах ёстой.

Эх сурвалж: ВВС